Maj 2024 rok.

Kościoły Palma de Mallorca.

Majorka od średniowiecza podlegała Hiszpanii, kraju w którym kościół katolicki odgrywał znaczącą rolę w życiu społecznym, był elementem kształtowania świadomości narodowej oraz odgrywał ważną rolę w powiązaniu z władzą świecką. Kościół posiadając potężny majątek mógł sobie pozwolić na budowę ogromnych, monumentalnych kościołów nawet w niewielkich miastach.

W starej części Palmy obecnie jest pięćdziesiąt pięć kościołów katolickich, wybudowanych na przestrzeni kilku stuleci w różnych stylach architektonicznych. Podczas krótkiego pobytu w stolicy można zobaczyć kilka najważniejszych i najciekawszych pod względem sztuki sakralnej i architektury miejsc kultu katolickiego.

Większość kościołów jest zamkniętych nawet w niedzielę, niektóre otwierane są na krótko w określonych dniach i godzinach, a w innych pobierana jest opłata za wejście do środka.

Według Centrum Badań Socjologicznych z Madrytu wynika, że około 60 % społeczeństwa hiszpańskiego deklaruje, przynależność do kościoła katolickiego, ale zaledwie 15% regularnie uczestniczy w nabożeństwach. Państwo częściowo dofinansowuje utrzymanie kościołów, szczególnie tych, które są zabytkami kultury i architektury.

KATEDRA SANTA MARIA W PALMA DE MALLORCA

Według legendy król Jakub I (Jaume I) podczas burzy na pełnym morzu, gdy jego statek rozbijał się o podwodne skały, złożył obietnicę Matce Boskiej, że gdy szczęśliwie dopłynie do brzegu i zdobędzie Majorkę wybuduje w ofierze okazałą świątynię. Tak powstała Catedral-Basílica de Santa María de Mallorca która jest symbolem silnego związku między Kościołem, a arystokratyczną rodziną Aragonii.

Budowa Katedry potocznie nazywanej La Seu (w języku katalońskim – dom, siedlisko) jest niewątpliwie najważniejszym zabytkiem na Majorce. Budowa rozpoczęła się w XIII wieku po zwycięstwie Jakuba I, króla Aragonii nad Maurami i przejęciu władzy na wyspie. Po zdobyciu Madina Mayurqa w 1229 r. Jakub I, nakazał wyburzyć meczet, a z pozyskanego budulca rozpocząć, w tym samym miejscu, budowę nowego kościoła jako miejsce kultu chrześcijańskiego, który miał przyćmić swoją okazałością wszystkie poprzednie budowle. W XIV wieku znacznie zmodyfikowano plany architektoniczne, dzięki czemu świątynia prezentuje gotyk śródziemnomorski w całej swojej okazałości. Przedsięwzięcie było ogromne. Budowa trwała prawie 400 lat i zakończyła się w latach trzydziestych XVII wieku. W 1851 roku na skutek silnego trzęsienia ziemi najbardziej ucierpiała fasada główna, która wymagała całkowitej rekonstrukcji.

Katedra La Sue to klasyczny przykład gotyckiej architektury śródziemnomorskiej. Masywny budynek, górujący nad całym miastem z daleka przyciąga wzrok, epatując swoją wielkością i doniosłością w życiu Majorki.

Klasyczne łuki przyporowe charakterystyczne dla średniowiecznych budowli sakralnych rozciągają się na całej długości z obu stron budynku, zapewniając dodatkową stabilność i pozwalające na budowę wyższych i cieńszych ścian. Katedra ma wysokość 44 metry, co jak na tamte czasy było niezwykłym osiągnięciem.

Katedra ma własne niewielkie Muzeum Kapituły, gdzie w trzech pomieszczeniach można zapoznać się z bogatą historią katedry, zobaczyć obrazy, rzeźby oraz przedmioty związane z liturgią mszy świętej.

Warto zwrócić uwagę na organy, gdyż są to największe organy ze wszystkich kościołów na Majorce. Pochodzące z 1328 r. organy mają cztery 56-klawiszowe klawiatury i 30-klawiszowy pedał. Budowa tych organów stała się impulsem do utworzenia specjalistycznej szkoły dla budowniczych organów kościelnych i ich stroicieli, która z czasem stała się jedną z najważniejszych szkół tego typu na świecie Od 2000 roku w katedrze odbywa się corocznie Międzynarodowy Festiwal Organowy.

Do ciekawostek należy „oko gotyku” nad ołtarzem głównym w apsydzie – największe okno rozetowe w kościołach gotyckich na świecie. Średnica wynosi 13 metrów, a spektakularny witraż składa się z 1236 kawałków szkła, ułożonych w 24 kolorowe trójkąty, dając wspaniały pokaz kolorów. Od frontu mniejsze okno rozetowe wypełnione jest dekoracyjnym, geometrycznym wzorem architektonicznym wykutym z kamienia, w tym przypadku jest to szesnaście powtarzających się elementów ułożonych w koło.

Na początku XX wieku dostosowanie katedry do nowych wymogów liturgicznych i duszpasterskich powierzono Antonio Gaudiemu (geniuszowi architektury, twórcy Familia Sagrada w Barcelonie). Reorganizacja wnętrza zaproponowana przez Gaudiego przyczyniła się do powiększenia przestrzeni dla wiernych, uczynienia widoczne prezbiterium, tron biskupi oraz kaplicę Świętej Trójcy. Jednym z najbardziej spektakularnych dodatków jest ogromny baldachim w kształcie korony cierniowej, który wisi nad ołtarzem. Odnowione i unowocześnione zostały witraże pod kątem artystycznym.

Najnowszym osiągnięciem jest modernizacja Kaplicy Najświętszego Sakramentu, dzieło majorkańskiego artysty Miquela Barceló, udostępnione w marcu 2007 roku. Kaplicę zdobi bardzo nowoczesny stiuk, wykonany z gliny, nawiązujący do przypowieści biblijnej o rozdawaniu ryb i bochenków chleba (karmienie ludu). Przedstawia on dwa światy, które dają człowiekowi żywność. Z lewej zaprezentowane są owoce morza, a z prawej płody ziemi, przedzielone po środku postacią homoidalną.

Katedra La – Seu Kaplica Najświętszego Sakramentu

Katedra ma kształt prostokąta i jest podzielona na trzy nawy, a każda z nich ma osiem kaplic bocznych. Prezbiterium tworzą Kaplica Królewska i podwyższona kaplica Trójcy Świętej. Wiek XVII i XVIII silnie inspirowany sztuką barokową zaznaczył się w przepięknych, złoconych ołtarzach, bogato zdobionych postaciami świętych, scen biblijnych, kolumienek i aniołków.

Kaplica Pobożności zdobią 33 obrazy o tematyce religijnej w stylu barokowym. Wśród nich wizerunki Świętego Franciszka, Świętej Klary czy Dziewicy Maryi z Lluc ( La Morenete), postaci silnie zakorzenionych z kultem religijnym na Majorce.

Kaplica Matki Boskiej Koronnej została wzniesiona w XIV wieku. Znajduje się w niej rzeźba Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny.

Kaplica Świętego Sebastiana, który był rzymskim żołnierzem przywiązanym do drzewa i torturowanym za wyznawanie wiary chrześcijańskiej. W XVII wieku na Majorkę został przywieziony fragment kości z ramienia Świętego Sebastiana, który obecnie przechowywany jest w katedrze. Wraz z przybyciem relikwii do Palmy, pogrążona w zarazie ludność Majorki zaczęła cudownie zdrowieć. W 1634 roku Święty Sebastian został uznany patronem Palmy. Ołtarz Świętego Sebastiana pochodzi z XVIII wieku i jest jednym z najwybitniejszych dzieł barokowych w katedrze.

Kaplica Świętego Józefa Ołtarz pochodzi z XIX wieku. Pośrodku przedstawiony jest Święty Józef z dzieciątkiem na ręce, a po bokach Święty Jakub i Święta Teresa od Jezusa.

Najbardziej reprezentatywnym przykładem sztuki barokowej jest znajdujący się w lewej nawie ołtarz w Kaplicy Bożego Ciała (Corpus Christi) autorstwa Jaume Blanquera.

Wychodząc z katedry przechodzi się przez niewielkie atrium ze studnią. Niestety jest wybetonowane i nie sprawia wrażenia miejsca wypoczynku i kontemplacji.

Katedra swoją wielkością, wertykalnością, lekkością i misternymi detalami robi ogromne wrażenie i bez wątpienia La Seu jest miejscem, które obowiązkowo trzeba zobaczyć.

Jeżeli nie chcemy stać w długiej kolejce do kasy, bilety warto kupić przynajmniej z jednodniowym wyprzedzeniem za pomocą strony internetowej https://catedraldemallorca.org/en/visits/tours/. Osoba dorosła 10€, seniorzy i młodzież 8€

KLASZTOR ŚWIĘTEGO FRANCISZKA (Convento de San Francisco)

Klasztor i kościół wybudowane w 1286 roku przy wsparciu Jakuba III króla Majorki. Po prawie 500 latach Franciszkanie opuścili klasztor w związku z dekatolizacją i desakralizacją Hiszpanii. Budynek klasztoru był wykorzystywany na koszary dla wojska, więzienie oraz siedzibę sądu. Obecnie mieści się tam szkoła. Zakon Franciszkanów powrócił na wyspę w 1906 roku podejmując pracę misyjną.

Fasada kościoła pochodzi z XVII wieku, ponieważ stara gotycka fasada uległa zniszczeniu przez uderzenie pioruna. Przed kościołem ustawiony jest pomnik przedstawiający Świętego Junipero Serrę z dzieckiem indiańskim. Junipero Serra przyjął święcenia kapłańskie w tym klasztorze, następnie wyjechał z misją ewangelizacyjną do Kalifornii. Uważany jest za jednego z założycieli Stanów Zjednoczonych Ameryki. Jego pomnik znajduje się także na Kapitolu w Waszyngtonie.

Wewnętrzny dziedziniec otoczony krużgankiem jest najbardziej reprezentatywny w Palmie. Zadaszenie krużganków pochodzące z XIV wieku stanowi gotycki strop łukowy podtrzymywany przez cienkie kolumny. Obecne atrium jest zadbanym ogrodem ze studnią, ale kiedyś było cmentarzem i ogrodem warzywnym na potrzeby klasztoru.

Kościół w stylu gotyckim jest drugim co do wielkości po katedrze w Palmie. W 1944 roku podniesiono go do rangi Bazyliki Mniejszej. Kościół jest jednonawowy z żebrowanym sklepieniem i ośmioma kaplicami po obu stronach. Do wielokątnej apsydy przylega siedem kaplic.

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY ŚWIĘTEJ EULALII (Iglesia de Santa Eulalia)

Pierwsza wzmianka o tej świątyni pochodzi z 1230 roku, dlatego uważany jest za najstarszy kościół w Palmie. Świątynia zapisała się w historii Majorki tym, że w 1276 roku była miejscem koronacji Jakuba II na króla Majorki. W czasie buntu chłopów w 1391 roku w kościele schroniła się przed pogromem część społeczności wyznawców judaizmu i nawróciła się na wiarę katolicką. Dlatego świątynia często nazywana jest kościołem nawrócenia.

Kościół Świętej Eulalii to jeden z większych średniowiecznych kościołów w Palmie, trzy nawowy, o długości 67 metrów i szerokości 23 metry. Mieści się w nim łącznie piętnaście kaplic – po pięć z każdej strony i pięć w absydzie.

Kościół jest przykładem klasycznej architektury gotyckiej, chociaż fasada, oprócz niesamowitej rozety, która zachowała się z oryginalnej starej fasady z XIV wieku, wykończona jest w stylu neogotyckim z XIX wieku.

Wchodząc do kościoła zobaczymy nawę główną i imponująco sklepiony sufit. Widoczne łuki i żebra sklepienia zaprojektowane są tak, aby stworzyć wrażenie wysokości i wielkości. Witraże wzdłuż boków przepuszczają kolorowe światło do przestrzeni, dając wrażenie spokojnej i duchowej atmosfery.

W kościele można wejść na dach z którego rozpościera się wspaniały widok na całe miasto. Będąc na tarasach warto zwrócić uwagę na gargulce (żygacze). Wierzono, że tajemnicze potwory są wstanie odpędzić wszelakie zło.

KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ ŁASKAWEJ (Iglesia del socorro)

Kościół pod wezwaniem Matki Bożej z Socorro początkowo mieścił się poza murami miasta. Należy do Zakonu Augustianów, który przybył na Majorkę w XV wieku.

W XVII wieku Augustianie wykupili w obrębie starego miasta szpital wraz z sąsiadującą z nim kaplicą Matki Bożej Łaskawej i rozpoczęli budowę obecnego klasztoru.

Kościół jednonawowy z pięcioma kaplicami bocznymi po każdej stronie, wybudowany na planie prostokąta o wymiarach 40 na 13 metrów. Z zewnątrz nieciekawy, prawie niezauważalny, wewnątrz piękne ołtarze barokowe i renesansowe.

Na szczególną uwagę zasługuje duża kaplica Świętego Mikołaja z Tolentino (Sant Nicolau de Tolentíno), zaprojektowana przez rzeźbiarza Francisco Herrerę. Kaplica ma plan wydłużonego ośmiokąta z siedmioma ołtarzami. Najbardziej spektakularną częścią jest kopuła z bardzo bogatą dekoracją, zgodnie z tendencją artystyczną horror vacui („lęk przed pustką” polegającą na tworzeniu dekoracji zapełniających całą powierzchnię obiektu, bez pozostawiania pustego tła) i jest ona jeden z najbardziej wyrazistych przykładów baroku na Majorce.

KLASZTOR ŚWIETEJ KLARY (Convento de Santa Clara)

W XIII wieku na Majorkę przybyły siostry Klaryski, a papież Aleksander IV wydał zgodę na budowę nowego klasztoru w Palmie. Przy wsparciu i pomocy Zakonu Franciszkanów rozpoczęła się budowa w centrum stolicy na gruntach przekazanych na rzecz klasztoru. Ponieważ niektóre zakonnice pochodziły z bardzo bogatych rodzin arystokratycznych, więc solidne wsparcie finansowe znacznie przyspieszyło budowę.

Zbliżając się do klasztoru zobaczymy na końcu wąskiej uliczki szeroko otwartą bramę zwieńczoną murowanym łukiem z obrazem Świętej Klary z Asyżu, przez którą wejdziemy na obszerny dziedziniec. Głównym elementem przestrzeni jest dominujący kościół z wyrastającą ponad bryłę budynku czworokątną dzwonnicą. Fasada kościoła jest stosunkowo prosta i surowa, za to wejście do wnętrza otacza bogato rzeźbiony portal. Wieża dzwonnicy ozdobiona jest kamiennymi obróbkami charakterystycznymi dla śródziemnomorskiej architektury sakralnej.

Obecny, niewielki kościół jest trzecim z kolei wybudowanym przy klasztorze. Wewnątrz po lewej stronie są cztery kaplice mające plan prostokąta ze sklepieniem żebrowym, a po prawej kolebkowym. Barokowy, złocony ołtarz główny zawiera dwie nisze w których ustawione są dwie figury. W dolnej części Świętej Klary z Asyżu patronki kościoła i zakonu, a powyżej Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia. Godną uwagi jest zabytkowa ambona, z której kazania w XVIII wieku wygłaszał słynny misjonarz, ojciec Junipero Serra (jego pomnik jest przy klasztorze Franciszkanów).

W korytarzach krużgankach można zobaczyć gotyckie grobowce kolejnych przełożonych klasztoru.

Klasztor jest nadal domem dla małej wspólnoty zakonnic klauzurowych, które oprócz służby Bogu kontynuują wielowiekową tradycję pieczenia migdałowych ciasteczek . Z boku kościoła znajduje się małe pomieszczenie z drewnianym walcem obrotowym umieszczonym w oknie zwanym „torno”. Obok jest dzwonek, za pomocą którego można zadzwonić, a głos zakonnicy zapyta jakie chcemy ciasteczka. Pieniądze kładzie się na półkę w ścianie, a następnie zakonnica obraca ją na swoją stronę, kładzie ciasteczka i już można odebrać słodkości, nie widząc twarzy zakonnicy. Niestety podczas mojej obecności w klasztorze okienko było chwilowo nieczynne, ale warto spytać na miejscu o smakowite ciasteczka