Styczeń 2024 r.
PALENQUE
Według naukowców szczyt rozwoju Palenque datuje się na okres klasyczny cywilizacji Majów (200-900 n.e.). Miasto chociaż niewielkie, w szczytowym okresie liczyło około 6 tysięcy mieszkańców, wyróżniało się architekturą, rozplanowaniem miasta i napisami wyrytymi w kamieniu. Glify do dzisiaj są źródłem wielu informacji na temat życia, wierzeń, obyczajów i kultury Majów. W 711 roku Palenque zostało napadnięte i splądrowane przez królestwo Toniná. Być może to przyczyniło się do powolnego upadku miasta. Dalsza rozbudowa zatrzymała się i nastąpił stopniowy spadek liczby ludności. Zanim w XVI wieku do Meksyku przybyli Hiszpanie miasto było opuszczone i ginęło w ekspansywnie postępującej dżungli.
Świątynia Czaszki (Templo de la Calavera)
Pierwsza w ciągu trzech świątyń, które nazywa się „aleją umarłych” lub „cmentarzem”, gdyż wszystkie trzy służyły jako obudowy grobowców. Świątynia Czaszki swoją nazwę wzięła od rzeźby czaszki umieszczonej na dole ściany tuż przy wejściu do wewnątrz. Niestety wejście na górę po schodach jest zamknięte i całość możemy podziwiać jedynie z poziomu ziemi. W świątyni znajdował się grobowiec wtórnego pochówku pochodzącego z 697 roku i zawierał duże ilości przedmiotów z jadeitu. Na podstawie zapisów graficznych przypuszcza się, że mógł to być grobowiec Czarnego Jaguara (Ek Balam) władcy sąsiedniej osady, z którą Palenque utrzymywało stosunki sojusznicze.
Świątynia czerwonej królowej (Tumba de la Reina Roja)
Podczas prac wykopaliskowych w 1994 roku odkryto ukryte drzwi i korytarz prowadzący do trzech komnat, z których w jednej z nich znajdował się w stanie nie naruszonym od ponad tysiąca trzystu lat sarkofag. Ponieważ na sarkofagu nie było żadnych inskrypcji, trudno było ustalić tożsamość szkieletu. Niewątpliwie ze względu na bogactwo i zawartość grobowca można było wnioskować, że była to osoba zajmująca najwyższe miejsce w hierarchii społecznej. Po szczegółowych badaniach szkieletu stwierdzono, że należał on do kobiety, o wzroście 1,6 metra i w wieku około czterdziestu lat, której czaszka od najmłodszych lat była deformowana zgodnie z obowiązującymi zwyczajami. Do konserwacji zwłok użyto cynobru, który z czasem zabarwił cały sarkofag i znajdujący się w nim szkielet na czerwono, dlatego przyjęto nazwę Czerwona Królowa. Pomimo wieloletnich badań najnowocześniejszymi metodami nie ustalono do końca tożsamości. Przypuszcza się, że była to kobieta z najbliższego otoczenia króla Pakala, może żona, może matka. Niestety po tak wielu latach ustalenie tego jest to prawie niemożliwe.
Świątynia Inskrypcji (Templo de las Inscripciones)
Świątynia inskrypcji najwyższa piramida w Palenque, swoją nazwę zawdzięcza trzem tablicom z hieroglifami, zwanymi: Tablicą Wschodnią, Tablicą Centralną i Tablicą Zachodnią, umieszczonymi na wewnętrznych ścianach świątyni, które stanowią jeden z najstarszych znanych zapisów Majów (617 glifów). Budowę świątyni rozpoczął sam król Pakal, natomiast dokończył, nadał ostateczny kształt i zlecił dekoracje jego syn K`inich Kan Balam II.
Po latach intensywnych prac archeologicznych w 1952 roku odnaleziono grobowiec króla-kapłana Pakala, który po śmierci został pochowany w sarkofagu, następnie nakrytym płytą z reliefem władcy. Kryptę zamurowano, a w przylegającym korytarzu złożono ofiary z sześciu niewolników, którzy mieli służyć mu po śmierci. Tunel i schody zostały zasypane gruzem i kamieniami, a wejście zamurowano. Piramida ma wysokość ponad 22 metry, a krypta znajdowała się 1,5 metra poniżej poziomu ziemi. Pakal został władcą Palenque w wieku 12 lat i sprawował ją prawie przez 70 lat. W trakcie sprawowania władzy ustabilizował i odbudował państwo. Przyczynił się do budowy wielu piramid i pałaców, które są najwspanialszymi przykładami architektury Majów.
Relief na płycie grobowca przez wiele lat wzbudzał kontrowersje i spekulacje, szczególnie wśród pseudonaukowców, takich jak Erich von Däniken, którzy interpretowali go jako przedstawienie istoty pozaziemskiej siedzącej za sterami rakiety kosmicznej. Jednak archeolodzy interpretują relief inaczej, widząc w nim króla Pakala w pozycji półleżącej na czaszce, symbolizującej demona ziemi. Wypustki wyrastające z boków interpretowane są jako granice do świata chorób i śmierci, a Drzewo Światła symbolizuje pęd kukurydzy. Na szczycie płyty znajduje się słoneczny ptak w masce boga deszczu. Całość reliefu symbolizuje życie, które pokonuje śmierć i odradza się dzięki wodzie i słońcu.
Grobowiec oraz jadeitową maskę pośmiertną Pakala można oglądać w Narodowym Muzeum Antropologii w Meksyku FD
Pałac Elity (El Palacio)
Kompleks architektoniczny składający się z trzech dziedzińców, kilku świątyń oraz części mieszkalnych. Pałac stanowił administracyjną siedzibę władcy, członków dworu i ich rodzin. Na wysokości 10 metrów nad ziemią utworzono sztuczną platformę w kształcie nieregularnego czworoboku (100x80m) z trzypiętrową wieżą, nietypową dla budownictwa Majów. Z czworokątnej wieży o wysokości 18 metrów członkowie rodziny królewskiej i kapłani mogli prowadzić obserwacje nieba przez całą dobę. Plac otoczony z trzech stron długą halą z krużgankami otwartymi do wewnątrz, od frontu zamykają dwie identyczne budowle, prawdopodobnie światynie. Starsze pomieszczenia mieszkalne, komnaty, magazyny, spiżarnie i przejścia znajdują się pod powierzchnią wielkiej platformy, do których można zejść po schodach. W Pałacu znajdowało się sześć toalet. Pałac był budowany i przebudowywany przez kilka pokoleń. Budowę rozpoczął król Pakal Wielki, a następnie był modyfikowany przez jego synów i wnuków. Architektura Pałacu zmieniała się wraz z potrzebami kolejnych pokoleń.
Akwedukt
Oryginalna, pierwotna nazwa Palenque brzmiała Lakamha’ (Wielka Woda), którą zawdzięczała jednej z tutejszych rzek. Aby zabezpieczyć się przed powodziami i erozją Majowie budowali akwedukty, żeby przeprowadzić wodę pod placami, regulowali brzegi kanałów którymi płynęła woda oraz budowali kamienne mosty łączące podzielone strumieniami obszary.
Grupa Krzyża – Trzy Świątynie (Triada Palenque)
Kompleks trzech świątyń z Grupy Krzyża poświęconych jest Kan Balamowi, synowi króla Pakala. Krzyż symbolizuje drzewo ceiba, które według Majów podtrzymywało wszechświat i łączyło ziemię z niebem i symbolizowało jedność człowieka z naturą.
Świątynia Krzyża – najwyższa i położona na północ od placu, kojarzy się z niebem, odrodzeniem Słońca i władzą królewską.
Świątynia Krzyża Liściastego (Ulistnionego) – średnia pod względem wysokości, na wschód od placu, kojarzy się z regeneracją przez cykl od życia przez śmierć do ponownego odrodzenia. Reprezentuje także odradzanie się kukurydzy, stosowanie technik rolniczych, znaczenie wody oraz moce stwórcze władcy.
Świątynia Słońca – najniższa budowla w kompleksie świątyń Krzyża, po zachodniej stronie placu, kojarzy się ze światem podziemnym oraz przejściem Słońca pod ziemię.
Boisko
Gra w pelotę zajmowała uprzywilejowane miejsce ze względu na ważne znaczenie religijne. Rozgrywki mogły odbywać się nawet codziennie. Na zboczach platform, po obu stronach znajdują się duże płyty, na których wyrzeźbiono glify. Ponieważ nie odnaleziono kamiennych kręgów do których trzeba było trafiać piłką, przypuszcza się, że były one wykonane z drewna.
Świątynia hrabiego (Templo del conde)
Na szczycie niewielkiego wzniesienia znajduje się świątynia, do której prowadzą strome schody. Budynek, który został zaadoptowany na cele mieszkalne zachował wszystkie oryginalne elementy architektoniczne. Świątynia, której nazwa pochodzi od Jean-Frederica Maximiliena Waldecka, dosyć barwnej i enigmatycznej osoby, która twierdziła, że jest hrabią urodzonym w Pradze. Waldeck przez dwa lata (1834-1836) mieszkał w Palenque właśnie w tym opuszczonym pałacu. Podczas pobytu wykonał setki akwareli, rysunków i szkiców, które stały się pierwszą dokumentacją opisującą ruiny miasta oraz życia i zwyczajów tubylców. Wydany przez Waldecka album Malownicze i archeologiczne podróże po prowincji Jukatan stały się inspiracją dla archeologów, którzy zaczęli przyjeżdżać do Palenque z całego świata.
Ciekawostką jest, że hrabia Waldeck żył 109 lat, a ożenił się po raz drugi w wieku 89 lat. Podobno sekret jego długowieczności przypisuje się pobytowi w Palenque.
Budynki grupy B (Grupo B)
Osiedle mieszkalne położone w pobliżu wodospadu „Las Sombrillas” pomiędzy rzekami Murcielago i Otolum. Zobaczyć możemy pozostałości pięciu budynków, które ograniczały wewnętrzne, trzypoziomowe podwórze. W domach mieszkały wielopokoleniowe rodziny. Osobne pomieszczenia były przeznaczone na sypialnie, natomiast większość codziennych czynności takich jak przygotowywanie posiłków, rzemiosło, wychowywanie dzieci były wykonywane na wspólnym placu. Mieszkańcy posiadali także łaźnię parową, która znajdowała się na terenie obiektu i służyła do przeprowadzania rytuałów oczyszczających.
Dżungla
BONAMPAK
Bonampak – stanowisko archeologiczne związane z kulturą Majów pochodzące z okresu pomiędzy 580 a 800 rokiem n.e. Bonampak został archeologicznie odkryty zaledwie 80 lat temu, a dla turystów udostępniony jest dopiero od 25 lat, zaś nazwa w języku jukateńskim oznacza „malowane ściany”. Jako stanowisko archeologiczne składa się z jedenastu średniej wielkości budynków o charakterze religijnym położonych wzdłuż centralnego placu. Na uwagę zasługują rzeźbione stele, ale to co przyciąga w to miejsce globtroterów jest niewielka świątynia, której ściany pokryte są muralami.
Świątynia murali
składa się z trzech niewielkich, oddzielnych pomieszczeń, do których wchodzi się pojedynczo lub w dwie osoby. Ściany wewnątrz pokryte są w całości malowidłami opowiadającymi o wstąpieniu na tron Chooja, syna władcy Bonampak Yajawa Chaana Muwana. Murale są w pewnym stopniu zniszczone przez czas, warunki atmosferyczne i człowieka. Czasami trzeba się bardziej domyślać to co widzimy, niż rzeczywiście możemy zobaczyć. Tak czy inaczej jest to wspaniały dokument kultury Majów.
Komnata pierwsza – na dolnym poziomie na niebieskim tle znajduje się idący szereg muzykantów grających na różnych instrumentach. Na wyższym poziomie w pomarańczowej oprawie przedstawiona jest uroczystość przekazania przez panującego w Bonampak rodzinie, dworzanom i zaproszonym gościom prawa jego syna do sprawowania władzy. Na muralu umieszczonych jest 77 postaci pełniących różne funkcje, wszyscy ubrani wytwornie zgodnie z doniosłością wydarzenia. Elementy strojów: pióra kwezala, zęby i skóry jaguara oraz węża podkreślają znaczenie postaci.
Komnata druga – mural przedstawia sceny bitewne i torturowanie jeńców. Na ścianach przedstawionych jest 139 postaci wojowników w ogniu walki, zwycięzców w skórach jaguara oraz jeńców pozbawionych odzienia i poddanych różnym, okrutnym torturom.
Komnata trzecia – komnata rytualnych celebracji zwycięstwa po bitwie przedstawia 65 postaci. Na muralu umieszczona jest rodzina królewska, muzycy i rzemieślnicy świętujący sukces. Dla uczczenia zwycięstwa kobiety przekłuwają sobie język aby wywołać krwawienie i okazać ból.
Stele
W Bonampak są trzy stele czyli pionowo ustawione płyty kamienne ozdobione płaskorzeźbioną dekoracją mającą upamiętnić ważne momenty w historii państwa.
Stela 1 o wysokości prawie 6 metrów jest jedną z najwyższych w kulturze Majów. Przedstawia ostatniego władcę Bonampal Chana Muwana II, świętującego piątą rocznice sprawowania rządów. Władca ubrany w bogato zdobione szaty z pióropuszem na głowie, trzyma ceremonialną laskę w prawej ręce.
Stela 2 przedstawia Chana Muwana II bogato ubranego w towarzystwie dwóch kobiet. Przed nim stoi matka, a za nim żona (Zielony Królik z Yaxchilán) ubrane w tradycyjne stroje środkowego Meksyku. Matka niesie kolce płaszczki w celu dokonania rytualnego przekłucia opuszków palców przez władcę oraz języka przez jego żonę. Żona trzyma paski papieru przygotowane do zebrania kropli krwi władcy, które następnie zostaną spalone na cześć bóstw.
Stela 3 przedstawia Chana Muwana II świętującego dziesiątą rocznicę sprawowania władzy. Przed nim klęczy wojownik w pozycji uległości, prawdopodobnie jest to władca podbitego państwa. Chana Muwana II wbija mu sztylet dokonując rytualnego mordu aby pozyskać serce i krew ofiary.
Dziękuję, że jesteś ze mną :).
Mam nadzieję, że zainteresował Cię mój wpis.
Czy chcesz zadać jakieś pytanie? Może napisać coś miłego? A może masz jakieś uwagi do tekstu ?
Śmiało, poniżej możesz to zrobić!
Jeśli podobał Ci się ten wpis, możesz udostępnić go znajomym.
Dziękuję
Ola
Zapraszam do polubienia mojej strony na Facebooku, dzięki której możesz być na bieżąco z moimi wpisami z kolejnych podróży.