MEKSYK Puebla – miasto aniołów

Styczeń 2024 r.

Puebla – miasto aniołów,

Czwarte co do wielkości miasto Meksyku, zostało założone w 1531 roku w dolinie, która uprzednio nie była zamieszkana. W czasach przedhiszpańskich obszar ten był znany jako Cuetlaxcoapan, co oznaczało „miejsce, gdzie węże zmieniają skórę” i głównie wykorzystywano go do organizacji wojen kwiatowych.
Wojny kwiatowe (guerres floridas) były spowodowane długotrwałą suszą, którą kapłani uznali za znak konieczności złożenia większej liczby ofiar dla bogów w celu sprowadzenia deszczu. W XV wieku wprowadzono więc bitwy między plemionami azteckimi a innymi plemionami zamieszkującymi środkowy Meksyk. Te potyczki odbywały się każdej wiosny, regularnie, w ustalonym wcześniej miejscu i terminie. Głównym celem tych wojen było pojmanie jak największej liczby jeńców, których można było przeznaczyć na rytualne ofiary dla bogów. Aztekowie starali się w walce obezwładnić przeciwnika, a nie zabijać. Niestety, kiedy do Meksyku przybyli Hiszpanie, mieli oni zupełnie inne podejście do wojny i prowadzili standardową walkę, co doprowadziło do bardzo wysokich strat wśród Indian w bezpośrednich starciach z konkwistadorami.

Stolica Meksyku jest oddalona o 400 kilometrów od Veracruz, które w XVI wieku było głównym portem dla statków przypływających z Hiszpanii. Z tego powodu zaistniała potrzeba osadnictwa na trasie, aby zwiększyć bezpieczeństwo podróżnych i przewożonych towarów. Legenda głosi, że biskup Julián Garcés miał sen, w którym zobaczył zstępujący z nieba orszak aniołów i przechadzający się po mieście w dolinie z bujną roślinnością, żyzną glebą oraz siedmioma źródłami słodkiej wody. Biskup przekonany, że miał boską wizję, odprawił mszę świętą i ruszył na poszukiwanie wskazanego przez anioły miejsca. Po nie długim czasie trafił na miejsce ze swojego snu. W 1530 roku wystąpił do królowej hiszpańskiej o zgodę na wybudowanie kościoła i wokół niego nowego miasta. Legenda ta jest źródłem pierwotnej nazwy Puebla de los Ángeles i jej obecnego przydomka Angelopolis (Miasto Aniołów).

Podczas zakładania miasta obszar, który obecnie tworzy historyczne centrum miasta, został podzielony na prostokątne działki budowlane o jednakowych wymiarach, rozdzielonych ulicami przecinającymi się prostopadle. W ten sposób powstała siatka ulic na osi północ (Norte) – południe (Sur) oraz wschód (Oriente) – zachód (Poniente), a ulice noszą nazwy zgodnie z tymi kierunkami. Miasto zostało podzielone na cztery ćwiartki, których punktem środkowym jest skrzyżowanie alei Reforma z ulicą 16 de Septiembre, przy placu Zócalo de Puebla. W ten sposób w jednej ćwiartce znajdują się tylko ulice północne i wschodnie, a w innej południowe i zachodnie. Może to być trochę skomplikowane, ale działa na zasadzie matematycznej osi współrzędnych.

Bazylika Katedralna w Puebla,

znana także jako Katedra Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia, to monumentalna budowla, której budowa trwała prawie 300 lat między XVI a XVIII wiekiem. Fasada kościoła utrzymana jest w stylu późnobarokowym, z elementami neoklasycyzmu, zawierającymi kolumny w porządku doryckim i korynckim. Wieże kościoła, osiągające wysokość 70 metrów, należą do najwyższych w Meksyku z czego dzwony znajdują się tylko w lewej.
Wrota Przebaczenia (Puerta del Perdón) to popularna nazwa jednych z drzwi wejściowych w kościołach hiszpańskich. W Katedrze w Pueblo są to środkowe wrota, które otwierane są raz na 25 lat. Ostatni raz były otwarte w 2000 roku, więc można oczekiwać, że zostaną ponownie otwarte w 2025 roku. Po obu stronach wrót znajdują się wizerunki po lewej Świętego Pawła z księgą i kluczami i po prawej Świętego Piotra z mieczem, a powyżej dwa herby.

Teren, na którym stoi katedra, jest taki sam jak każda działka budowlana w Pueblo i ma wymiary 120 x 80 metrów. Katedra wraz z całym kompleksem zabudowań musiała się dostosować do tych wymiarów.

Kościół ma kształt krzyża łacińskiego i składa się z pięciu naw: nawy głównej, transeptu, dwóch naw procesyjnych oraz dwóch naw bocznych, a także czternastu kaplic we wnękach, reprezentujących różne style i stopień bogactwa.

Sklepienie katedry i nawy boczne podtrzymuje 14 okrągłych kolumn w porządku doryckim oraz 18 kolumn osadzonych w ścianach. W bazylice znajduje się płyta nagrobna biskupa Juana de Palafox y Mendoza budowniczego katedry oraz założyciela biblioteki.

Organy i chór znajduje się w środku kościoła i otoczony jest żelaznym ogrodzeniem wykonanym przez lokalnych rzemieślników. Organy nazwane są „międzynarodowymi” ponieważ w ich produkcji, montażu oraz ozdabianiu brali udział specjaliści z trzech krajów USA, Niemiec i Meksyku. Organy posiadają 3376 piszczałek, największa ma 12 metrów, a najmniejsza 1 centymetr.

Ołtarz Główny usytuowany jest na środku bazyliki, tworząc otwartą wieżę z czterema frontami i zwieńczeniem wspartym na 16 kolumnach. W środku znajduje się tabernakulum, na szczycie którego jest posąg Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia, która stoi na biblijnym wężu. Figura wykonany jest z brązu i waży 920 kilogramów.

Pod Ołtarzem Głównym znajduje się panteon biskupów, zapoczątkowany przez biskupa Juana de Palafox y Mendoza, który zebrał szczątki swoich poprzedników z innych kościołów i przeniósł do Katedry w 1649 roku.

Bazylika Katedralna w Puebla
ołtarz główny

Ołtarz królewski swoją nazwę zawdzięcza wizerunkom świętych i królów umieszczonych w niszach bocznych ołtarza. Po lewej stronie Edward Wyznawca, Ferdynand III Kastylijski, Ludwik IX król Francji, a po prawej Helena Konstantypolańska, Małgorzata Królowa Szkocji oraz Elżbieta królowa Węgier. Centralnie znajdują się dwa obrazy: Koronacja Maryi Panny oraz Wniebowzięcie Matki Bożej. Nad ołtarzem znajduje się kopuła z malowidłem przedstawiającym Zwycięstwo Eucharystii.

Ołtarz Świętego Michała Archanioła. W centralnej części ołtarza umieszczony jest wizerunek Świętego Michała, a po bokach dwa posągi: Świętego Gabriela i Świętego Rafaela

Kaplice boczne

Kościół Świętego Dominika (Iglesia de Santo Domingo)

Kościół klasztorny Santo Domingo w Puebla jest częścią kompleksu klasztornego założonego pod patronatem Świętego Dominika de Guzmána, założyciela zakonu Dominikanów. W 1534 roku zakon otrzymał zgodę króla Hiszpanii na budowę nowej świątyni.

Portal z szarego kamienia jest utrzymany w stylu klasycznym, z postacią Świętego Michała na szczycie. Główny ołtarz utrzymany jest w stylu barokowym. Nad tabernakulum umieszczona jest postać Świętego Dominika, wyżej Świętego Franciszka, a na samym szczycie scena z przekazania przez Maryję Pannę różańca Świętemu Dominikowi. Po lewej i po prawej stronie ołtarza, we wnękach, umieszczone są figury świętych biskupów i zakonników wywodzących się z zakonu Dominikanów.

Kaplica Różańcowa (Capilla del Rosario)

Tradycja głosi, że Matka Boża przekazała różaniec Świętemu Dominikowi. Następnie święty rozpowszechnił różaniec, ogłaszając w 1214 roku, że nabożeństwo różańcowe jest pomocne w ewangelizacji niewiernych. Sto lat po wbudowaniu kościoła Świętego Dominika dobudowano Kaplicę Różańcową – jedną z najpiękniejszych barokowych kaplic w Meksyku. Na środku kaplicy znajduje się ołtarz z figurą Matki Bożej Różańcowej, otoczonej licznymi świętymi, aniołami i męczennikami. Ściany pokryte są malowidłami, rzeźbami, a przede wszystkim złotem. Kopuła bogato zdobiona ma kształt korony Matki Bożej. Wnętrze wypełnione jest symboliką mającą pomóc w procesie ewangelizacji. Na ścianie wokół kaplicy wykonany jest pas ceramicznych główek aniołków, które pełniły funkcję różańca, za pomocą którego przyuczano tubylców do odmawiania modlitwy.

Biblioteka Palafoxiana

Biblioteka Palafoxiana (Biblioteca Palafoxiana) zawdzięcza swoją nazwę biskupowi Juanowi de Palafox y Mendoza, który założył ją w 1646 roku. Przekazanie swoich prywatnych zbiorów bibliofilskich liczących około 5500 woluminów stało się początkiem tej książnicy. Sto lat później biskup Francisco Fabián y Fuero zebrał książki z nieistniejących już szkół jezuickich i również je przekazał, aby wzbogacić księgozbiór. Następnie nakazał budowę pomieszczeń bibliotecznych i regałów na książki. Główna sala o długości 43 metrów, utrzymana w stylu barokowym, zakończona jest kaplicą Matki Bożej z Trapani.

Biblioteka Palafoxiana była pierwszą biblioteką publiczną w obu Amerykach. Od chwili powstania biblioteki każdy, kto pragnie się uczyć i pogłębiać swoją wiedzę, może z niej korzystać. Księgozbiór liczy ponad 41 000 woluminów, 5 000 rękopisów oraz mapy, broszury, uloteki i inne druki. Najstarszym i najcenniejszym „białym krukiem” jest pochodzący z 1493 roku tekst „Kroniki Norymberskiej” spisany na papierze lnianym z gotyckimi znakami i ponad 200 ilustracjami

Kuchnia meksykańska

Łącząca tradycje tubylcze z wpływami konkwistadorów, opiera się głównie na kukurydzy, roślinach strączkowych oraz różnych odmianach papryki chili. Najbardziej znane potrawy to przede wszystkim: burrito, guacamole, nachos, salsa, tacos i tortilla.

Puebla wpisuje się do kanonu kuchni meksykańskiej dwoma wyjątkowymi daniami:

Mole Poblano: To wyjątkowy sos, który jest mieszanką różnych rodzajów chili, orzechów, przypraw i czekolady, serwowany z mięsem, głównie z kurczaka lub indyka. Legenda głosi, że w XVI wieku do klasztoru Santa Rosa w Puebla miał przybyć na wizytację arcybiskup. Zakonnice bardzo zmartwiły się, że nie mają czym poczęstować tak zacnego gościa, więc zebrały wszystkie dostępne produkty ze swojej kuchni oraz jedynego starego indyka z podwórka. W rondlu zaczęły mieszać czekoladę z papryczkami chili, wieloma innymi przyprawami i aromatami. Przez kilka godzin na wolnym ogniu łykowaty indyk dusił się w sosie z czekolady i papryki chili. Arcybiskup był zachwycony, a zakonnice wyszły z twarzą, a danie stało się integralną częścią tradycji w Puebli.

Chiles en Nogada: To danie symbolizujące flagę Meksyku, przygotowane z papryki chili nadziewanej mięsem, owocami, orzechami i zatopionej w sosie migdałowym (nogada) oraz posypanej granatami. Chiles en Nogada jest tradycyjnie serwowane podczas święta Niepokalanego Poczęcia Matki Bożej, które obchodzone jest w Puebli we wrześniu.

Historia powstania dania związana jest z trzema siostrami, które będąc w Meksyku, zakochały się w Agustinie de Iturbide, młodym cesarzu Meksyku, oraz jego adiutantach. Podjęto nawet próby zaaranżowania małżeństw panien z przystojnymi kawalerami. Niestety żadna z nich nie umiała gotować, więc siostry zawstydzone wróciły do domu w Puebli. Niezadowolona z obrotu sprawy matka natychmiast wysłała córki do klasztoru Santa Monica na naukę gotowania. Dziewczęta postanowiły przygotować danie, które zachwyci cesarza i jego świtę podczas wizyty w Puebla. Danie chiles en nogada reprezentuje kolory flagi Meksyku: zielony (pietruszka), biały (sos orzechowy) i czerwony (nasiona granatu). Po raz pierwszy zostało podane na bankiecie wydanym na cześć przybycia cesarza i odniosło ogromny sukces. Legenda nie mówi, czy panny znalazły odpowiednich mężów, ale zakończenie jak każdej bajki powinno być pozytywne.

Rompope to lokalny likier jajeczny, do produkcji którego używa się żółtek, mleka, cukru oraz spirytusu. Według tradycji, oryginalny meksykański rompope był produkowany od XVII wieku przez zakonnice w klasztorze Santa Clara w Pueblo. Obecnie likier ten jest wytwarzany w całym kraju w różnych wersjach smakowych, zawierających dodatki takie jak orzechy włoskie, cynamon, wanilię, truskawki, pistacje itp.

Talavera poblano

W okolicach Puebli występują duże pokłady wysokiej jakości gliny, co przyciągało najlepszych rzemieślników do tych rejonów. W połowie XVI wieku do Puebli przybyli garncarze z rejonu Talavera de la Reina w Hiszpanii, którzy przekazywali miejscowym rzemieślnikom techniki używania koła garncarskiego oraz szkliwienia. Nowe europejskie techniki wplecione zostały w lokalne metody zdobienia porcelitu, dając początek tak zwanemu Talavera poblano. Na przełomie XVII i XVIII wieku w Puebla i okolicy rozwijał się przemysł ceramiczny, produkujący talerze, figurki religijne, garnki, wazony i inne przedmioty. Egzemplarze barwione na niebiesko były najdroższe ze względu na koszt barwnika (kobalt).

W Puebla jest wiele sklepów, w których można kupić Talavera poblano. Mnie zachwyciły piękne serwisy obiadowe. Na szczęście do walizki by mi się nie zmieścił więc problem zakupu mnie ominął.