Styczeń 2024 r.

UXMAL

Uxmal to starożytne miasto Majów z okresu klasycznego ( przypadającego na lata 250 – 909), położone na terenie dzisiejszego półwyspu Jukatan w Meksyku. Uważane jest za jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych kultury Majów, obok Palenque i Chichen Itza oraz najbardziej reprezentatywne dla dominującego w tym regionie stylu architektonicznego puuc. Puuc to jeden z trzech najbardziej popularnych stylów architektonicznych na północnych na Nizinach Majów w epoce późnoklasycznej. Najbardziej charakterystycznym wyróżnikiem stylu architektonicznego Puuc są elewacje gładkie w dolnej części, bardzo bogato zdobione w górnej, z licznymi wąskimi półkolumnami i rzeźbionymi ażurowymi siatkami jako sztukaterią.

W uznaniu znaczenia dla dziedzictwa kulturowego, Uxmal zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Piramida Karła (Piramide del enano de Uxmal)

Według legendy (El enano del Uxmal) piramida miała być magicznie wybudowana w ciągu jednej nocy przez Karła. Karzeł narodził się ze znalezionego przez czarodziejkę jajka, był bardzo mądry i przebiegły. Dzięki sprytowi i pomocy czarodziejki zdobył tron i władzę gubernatora w Uxmal. Tyle legenda, natomiast historycy udowadniają, że piramida składa się z pięciu budowli nakładających się na siebie, pochodzących z różnych epok i mogło to trwać około 200 lat. Piramida ma 35 metrów wysokości i jest wybudowana na planie elipsy, co jest bardzo nietypowe dla architektury Majów. Na szczyt prowadzi 150 schodów otoczonych maskami Chaca (bóg deszczu i burzy).

Dom ptaków (Casa del Dios Pájaro)

Połączony bezpośrednim przejściem od Piramidy Karła do Czworokątu Mniszek. Wokół dziedzińca, na którym znajduje się platforma z kolumną, znajduje się kilka komnat. Pomieszczenia były przeznaczone dla kapłanów. Na Domu Ptaków wśród innych elementów dekoracyjnych, występują liczne rzeźby ptaków. Gzyms południowy zdobi głowa węża z postacią wyłaniającą się z otwartej paszczy.

Czworokąt Mniszek (Cuadrángulo de las Monjas)

Czworokątny plac o boku 65×85 metrów, wokół którego usytułowane są cztery pałace na różnych poziomach. Na podstawie fresków i glifów przyjmuje się, że kompleks powstał w latach 900-1000 n.e. Na wprost wejścia pałac królewski, wyższy od pozostałych, z szerokimi schodami, który składał się z 85 komnat. Pozostałe trzy boki zajmują podobne budynki, które pełniły funkcje administracyjne, gdzie władca oraz pałacowi urzędnicy przyjmowali daniny, spotykali się z podwładnymi z podległych osad, podejmowali decyzje związane z sprawnym funkcjonowaniem państwa oraz w sprawach spornych. W jednym z budynków znajdowała się szkoła kształcąca w takich dziedzinach jak astronomia, architektura i inżynieria. Elewacje budynków mają bogato zdobione fasady, prezentujące bogatą kombinację motywów symbolicznych. Maski długonosego Chaca – bóg deszczu i burzy, sowa – pośredniczy między życiem, a śmiercią, dwa przecinające się węże – płodność, żółw – długowieczność, a pióropusz – władzę.

Nazwa kompleksu związana z zakonnicami została nadana w XVI wieku, przez przybyszów z Hiszpanii gdyż małe pomieszczenia kojarzyły się im z celami klasztornymi.

Boisko do gry w pelotę

Składa się z dwóch platform średniej wielkości, tworzących boki boiska z pierścieniami, przez które miała być wprowadzana piłka. Oryginalnie rzeźbione kamienne pierścienie pokryte hieroglificznymi inskrypcjami zostały usunięte, aby chronić je przed warunkami atmosferycznymi i zastąpiono reprodukcjami. Gra w pelotę zawsze była związana z aspektami mitycznymi i kosmicznymi. Piłka symbolizowała ruchy gwiazd na niebie, a gracze wielokrotnie symbolicznie inscenizowali walkę dnia z nocą lub walkę bóstw podziemnego świata z bogami nieba. Kapitan zwycięskiej drużyny był zabijany w ofierze bogom. Taka śmierć była zaszczytem dla ofiary i jego rodziny.

Pałac Gubernatora (Palacio del Gobernador)

Jeden z najbardziej charakterystycznych budynków miasta Uxmal, który stoi na platformie o powierzchni ponad 30 000 metrów kwadratowych i składa się z trzech niezależnych budynków o spektakularnym fryzie. Nad środkową częścią, przebiegający gzyms pełen jest geometrycznych wzorów, a fryz o wysokości 3 metrów udekorowany od góry do dołu maskami boga Chaca.

Dom Żółwi (Casa de las Tortugas)

Niewielki budynek o podstawie 10 na 30 metrów. Do jej wnętrza prowadzi kilka wejść. Ściany zewnętrzne gładkie bez zdobień, natomiast środkowy gzyms stanowi pas krótkich kolumienek. Na górnym gzymsie wokół budynku umieszczone są sylwetki żółwi, od których pochodzi nazwa obiektu. Żółwie były symbolem długowieczności i kojarzono je z bogiem deszczu. Z domu żółwi rozciąga się spektakularny widok na wejście do Czworokąta Mniszek, boisko i Piramidę Karła.

Iguana

Iguana inaczej legwan to duże jaszczurki występujące w Meksyku. To duża frajda oglądać je w naturalnym środowisku wylegujące się leniwie na słońcu i nie uciekające przed turystami.

CHICHEN ITZA

Chichen Itza to prekolumbijskie miasto Majów położone na meksykańskim półwyspie Jukatan, niedaleko Cancun. Czas swojej świetności przeżywało w okresie między X i XI wiekiem. Po tym czasie stopniowo traciło na znaczeniu, aż w XV wieku całkowicie zostało opuszczone. Odkryte ponownie w XIX wieku. Pomimo upływu ponad półtora tysiąca lat od momentu założenia miasta, budynki wciąż przypominają o dawnej potędze jego mieszkańców. Majowie wznieśli w tym miejscu ogromne kamienne budowle oraz około 50 świątyń i obiektów, które zachwycają i przyciągają każdego roku tysiące turystów.

Zamek (El Castillo)

Chichen Itza wznosili przede wszystkim Toltekowie, którzy przybyli na Jukatan pod koniec X wieku i rozpowszechnili tutaj kult Pierzastego Węża Kukulkana. Efektem tej swoistej „współpracy” było połączenie kultury i sztuki obu ludów, której świadectwem są widoczne w całym mieście rzeźby Chaca, boga deszczu Majów oraz czczonego przez Tolteków pierzastego węża Kukulkana.

Zamek składa się z dziewięciu platform i świątyni znajdującej się na szczycie. Łącznie mierzy 30 m wysokości oraz 55 m długości u podstawy. Na jej szczyt wiodą schody znajdujące się z każdej strony budowli. Opracowanie 365-dniowego kalendarza było jednym z największych osiągnięć cywilizacji Majów. Trudno więc się dziwić, że świątynia ma dokładnie 365 stopni – po jednym na każdy dzień roku. Schodów jest po 91 z każdej z czterech stron plus jeden schodek na szczycie, co daje łącznie 365 stopni. Każdy z 4 boków świątyni jest nachylony względem Ziemi pod kątem 90 stopni. Dokładne badania Zamku wykazały, że Majowie, którzy ją wznosili posiadali szeroką wiedzę z zakresu matematyki, geometrii i astronomii. Dwa razy w roku – podczas równonocy wiosennej i jesiennej – na piramidę pada cień przypominający kształtem pierzastego węża, czyli Kukulkana. Gdy na niebie zachodzi słońce, ten cienisty wąż sprawia wrażenie, jakby schodził po stopniach, by w końcu dołączyć do kamiennej głowy węża u podstawy wielkich schodów prowadzących po zboczu piramidy. Przyjmuje się, że piramida ma także związek z kalendarzem słonecznym tolteckim i majańskim. Budowla pełniła nie tylko funkcję ceremonialną, ale też odwoływała się do poczucia czasu poprzez symboliczne akcenty z różnych kalendarzy. Dzięki temu Majowie mogli na przykład wiedzieć kiedy rozpocząć siewy, żniwa lub ważne uroczystości.

Według nowych badań geologicznych wynika, że zaledwie kilka metrów pod Zamkiem utworzyła się cenota czyli studnia krasowa, która w przyszłości może spowodować zapadnięcie się tej wspaniałej budowli.

Ściana Czaszki (Tzompantli)

W meksykańskich kulturach prekolumbijskich konstrukcja służąca do publicznego pokazywania czaszek jeńców złożonych w ofierze w wyniku wojen kwiatowych. Konstrukcja w kształcie litery „T” zawiera panele ozdobione czaszkami. Na ścianach platformy Świątyni wyrzeźbiono piękne płaskorzeźby przedstawiające cztery różne tematy. Głównym tematem w są czaszki ułożone w trzech poziomych rzędach ale inne płaskorzeźby pokazują scenę z składania ofiary z ludzi, orły pożerające ludzkie serca i szkielety wojowników ze strzałami i tarczami. W sumie na ścianach odnaleziono ponad 500 płaskorzeźb czaszek. Ściana Czaszek to wielka prostokątna platforma o wymiarach 60 metrów na 12 metrów szerokości. Jest to pomnik będący najdobitniejszym świadectwem praktyki składania ofiar z ludzi, składanych w celach religijno-wojskowych, przez władców Chichen Itza.

Świątynia Wojowników

To jedna z najbardziej imponujących i najważniejszych budowli Chichen Itza. Wymiary świątyni wynoszą 12 metrów wysokości i 40 metrów szerokości. Centralna świątynia przedstawia płaskorzeźby wojowników, orłów i jaguarów pożerających ludzkie serca. Na płaskorzeźbach można zobaczyć także wizerunek Tlalchitonatiuh boga zachodzącego słońca, który symbolicznie przedstawiany jest jako młody mężczyzna ze słońcem na ramionach oraz śmiercią i ciemnością pod stopami, co reprezentuje zachodzące słońce. Świątynia składa się z czterech platform, z czego na szczyt prowadzą szerokie schody o 36 stopniach. Najwyższą platformę zdobią dwie wężowe kolumny w kształcie litery S, a między nimi figura Chaaca Moola. Chaac Mool przedstawia figurę ludzką w pozycji półleżącej z głową zwróconą w inną stronę niż reszta ciała, z rękami umieszczonymi na brzuchu. Przypuszcza się, że fragment rzeźby przedstawiający brzuch był formą ołtarza ofiarnego do składania ludzkich serc. W większości byli tu rytualnie zabijani jeńcy zdobyci w czasie wojen kwiatowych. Po wyrwaniu serca, krwawiące ciało zrzucano po schodach na ziemię, gdzie młodzi wojownicy obdzierali ofiary ze skóry, którą przywdziewali i odbywali rytualny taniec. Czaszkę ofiary nabijano na drewniany pal i zanoszono do Ściany Czaszek. Świątynia Wojowników na najniższym poziomie otoczona jest przez 200 rzeźbionych kwadratowych i okrągłych kolumn.

Plac Tysiąca kolumn (Templo de las Mil Columnas)

Rozległy plac o kształcie nieregularnego czworoboku o długości 150 metrów, na którym równomiernie rozmieszczone są kolumny. Kolumnada utworzona przez cztery rzędy kolumn, wykonanych z kamiennych elementów w kształcie walca, na których opierały się belki podtrzymujące płaskie sklepienie. Pomimo, że nazwa mówi o tysiącu w rzeczywistości jest zaledwie 200 kolumn, ale myślę, że nikt nie podejmuje się je liczyć. Cechy architektoniczne wskazują na funkcję obywatelsko-religijną.

Obserwatorium (El Caracol)

zwane Ślimakiem swoją nazwę zawdzięcza spiralnym schodom znajdującym się wewnątrz, niestety nie jest nam dane wejść i zobaczyć, gdyż tak jak większość budowli są nie dostępne dla turystów. Przypuszczalnie ten okrągły budynek, umiejscowiony na dwóch prostokątnych platformach, służył do prowadzenia obserwacji astronomicznych przez otwory w szczycie wieży. Majowie badali słońce, księżyc i Wenus, a ich obserwacje obejmowały niektóre widzialne ciała, takie jak Merkury, Mars i inne gwiazdy. Ich kapłanom, największym astronomom tamtych czasów, udało się z wielką dokładnością obliczyć zaćmienia słońca i księżyca, wschody i zachody Wenus, ruchy gwiazd i planet, a także rok słoneczny. Okrągła wieża jest dość nietypowa dla architektury Majów. Fasadę zdobią maski i postacie ludzkie otoczone piórami. Obecny wygląd Obserwatorium jest efektem kilku renowacji. Po stronie południowej dobudowano kilka konstrukcji, takich jak cysterny oraz łaźnię parową.

Święta Cenote

Cenote to termin używany wyłącznie w Meksyku i pochodzi od słowa Majów „dzonot”, które oznacza „otchłań”. Są to studnie ze słodką wodą powstałe w wyniku erozji wapienia, miękkiego i porowatego, ale dla świata Majów były źródłem życia, które dostarczało niezbędnego płynu, a także stanowiło wejście do cudów innego świata i centrum komunikacji z bogami. W okresach suszy do studni wrzucano ofiary, które miały przebłagać boga deszczu Chaaca. W budynku obok przyszłe ofiary były oczyszczane, ubierane w piękne stroje i przyozdabiane biżuterią, a następnie żywcem wrzucane do cenoty. W Świętej Cenocie znaleziono około czterystu szkieletów w znacznej większości należących do młodych chłopców w wieku 11-14 lat.

W 1885 roku Świętą Cenotę kupił Edward Thompson, profesor Harvardu i konsul USA na Jukatanie, ponieważ w tamtych czasach Chichen Itza była prywatną własnością. Za pomocą sprowadzonego sprzętu zaczął prowadzić badania dna cenoty na własną rękę. Podobno wydobył ponad 30 000 sztuk złotej, jadeitowej oraz wysadzanej kamieniami szlachetnymi biżuterii pochodzącej z różnych regionów Meksyku. Z wydobytego skarbu zgłosił tylko 10% resztę wywiózł nielegalnie do Stanów Zjednoczonych i przekazał do Peabody Museum w Cambridge, USA. Thompson sprzedał w 1919 roku ziemię z cenotą innemu prywatnemu właścicielowi, od rodziny którego rząd Meksyku odkupił w 2006 roku za niebagatelną kwotę 19 milionów dolarów. I w ten sposób my turyści z całego świata możemy zobaczyć Świętą Cenotę na własne oczy.

Świątynia Wenus (Templo de Venus)

Kwadratowa platforma o wysokości około 3 metrów, skierowana na cztery strony świata, ze schodami zwieńczonymi głowami pierzastych węży. Nazywa Platforma Wenus, pochodzi od znajdujących się w rogach jej ścian płaskorzeźb półgwiazdy lub kwiatu, które są identyfikowane z planetą Wenus. Na ścianach znajdują się również panele nawiązujące do astronomii i pomiaru czasu. Według zapisów na platformie odbywały się rytualne tańce i przedstawienia teatralne w ramach wielkich ceremonii religijnych i politycznych.

Grób Wielkiego Kapłana lub Ossuarium (Tumba del Gran Sacerdote)

Piramida złożona z dziewięcioschodkowych bloków, ze schodami po każdej z czterech stron. Balustrady z wyrzeźbionymi węża, prowadzą od świątyni na szczycie, aż do ziemi gdzie leżą rozwarte paszcze ogromnych węży i są one symbolami reinkarnacji.

Budowla została tak zaprojektowana aby rejestrować światło słoneczne. Ustawienie piramidy 17 stopni na północ, pozwala na obserwację wydarzenia astronomicznego w kalendarzu obrzędów rolniczych czyli przejścia słońca zenitowego od 23 maja do 19 czerwca. Pierwsza data na tej szerokości geograficznej zbiega się z początkiem pory deszczowej. Niezwykłość tej budowli polega na tym, że jest zbudowana na jaskini do której z górnej platformy prowadził pionowy szyb o głębokości ponad 10 metrów. Na dnie szybu znajduje się prostokątny otwór w prostokątnej podłodze prowadzący do podziemnej jaskini. W szybie oraz jaskini znaleziono liczne kości oraz artefakty, w tym ceramikę, jadeitową biżuterię, korale z kryształu górskiego, muszle oraz miedziane dzwonki. Byli tacy poszukiwacze, którzy chcieli prowadzić poszukiwania za pomocą dynamitu, ale na szczęście została znaleziona pokrywa otwierająca dostęp do nienaruszonych krypt grobowych Wielkiego Kapłana, jego przyjaciela oraz służącego.

Wielkie boisko do gry w pelota (Gran Juego de Pelota)

Boisko do gry w pelota jest największym znanym terenem do grania w przedkolumbijskiej Ameryce i jest jednym z ośmiu boisk w Chichen Itza, co wskazuje jak ważne były rozgrywane mecze dla mieszkańców miasta. Wymiary boiska wynosiły 168 na 70 metrów. Zwycięzcą był gracz, któremu udało się przerzucić twardą pięciokilogramową piłkę, wykonaną z kauczuku, podbijając ją udami, biodrami i ramionami przez jeden z kamiennych okręgów zawieszonych wysoko na każdej z dwóch ścian. Elewacja boków boiska pokryta jest dosyć drastycznymi rzeźbami przedstawiającymi co czekało kapitana drużyny przegranej. Na miejscu ścinano mu głowę lub żywcem wyrywano mu serce za pomocą obsydianowego noża.

Iguany

Jeżeli dobrze się rozejrzymy to zobaczymy wylegujące się na słońcu iguany. Poruszają się majestatycznie i powoli, tak więc bez problemu możemy zrobić piękne zdjęcia tych egzotycznych zwierząt.

TULUM

Tulum miasto otoczone murem położone bardzo malowniczo na klifie z widokiem na Morze Karaibskie. W stanowisko archeologiczne Tulum nie należy do dużych i na miejscu możemy zobaczyć kilka budynków publicznych, obywatelskich i religijnych nie tak spektakularnych ja Uxmal czy Chichen Itza. W mieście mieszkali przede wszystkim ludzie zajmujący się handlem, żeglugą i połowem ryb, ale również kapłani, astronomowie, matematycy, architekci i inżynierowie.

Tulum od VI do XV wieku było ważnym portem przybrzeżnym, w którym odbywał się przeładunek towarów transportowanych na łodziach poruszanych przez wioślarzy. Poruszając się w bezpiecznej odległości od brzegu ich szlak handlowy rozciągał się od środkowego Meksyku po Amerykę Południową. Żeglując po wybrzeżach, zatokach, wysepkach, lagunach a także wpływając w górę rzek prowadzili intensywną wymianę towarów. Majowie nie opanowali sztuki budowy statków. Oprócz artykułów żywnościowych handlowano bawełną, solą, obsydianowymi narzędziami i ostrzami, ozdobami z jadeitu, kamieniami szlifierskimi, skóra dzikich zwierząt, egzotycznymi piórami do pióropuszy i innymi produktami.

Stanowisko archeologiczne stanowią budynki niedużych rozmiarów, charakteryzujące się niewielką złożonością, wysokością i jakością. Ściany pokryte sztukaterią i rzeźbami. W niektórych budynkach dobrze zachowane freski. W skład strefy wchodzą: Pałac Władcy – Halach Uinic, Dom Chultun, Platforma pogrzebowa, Świątynia fresków, Dom kolumn, Świątynia Boga Wiatru, Świątynia Zstępującego Boga, Pałac oraz Kaplica

Zamek jest najbardziej wyróżniającą się budowlą ze względu na swoje położenie, zbudowany jest na skale 12 metrów powyżej plaży. Wejścia do świątyni ozdobione serpentynowymi kolumnami, dwiema maskami pierzastego węża w rogach oraz wizerunkiem boga deszczów. Zamek pełnił funkcję centrum religijnego i obrzędowego. Przed Zamkiem znajduje się platforma do tańców.

Świątynia Zstępującego Boga prostokątny budynek wydaje się być poświęcony bogu kukurydzy. Wewnątrz znajduje się mural przedstawiający kilka bóstw, wśród nich boga Chaaca, władcę deszczu. Na muralu widać także kolby kukurydzy i znaki słoneczne.

Świątynia Fresków dwupiętrowa budowla z kolumnami na pierwszym poziomie i jest jednym z lepiej zachowanych budynków. Wewnątrz ozdobiony freskami na trzech poziomach: najniższy prezentuje świat umarłych Majów, środkowy przedstawia żywych, a ostatni najwyższy przedstawia stwórcę i boga deszczu.

Świątynia Boga Wiatru zbudowana na klifie nad brzegiem morza. Półkolista konstrukcja związana jest z bogiem Kukulkanem. Wewnątrz mieści się mały ołtarz, prawdopodobnie poświęcony bogu Ikowi, władcy wiatru.

Dom kolumn i Pałac Władcy znajdują się przy głównej drodze i są ważnymi przykładami architektury mieszkalnej Tulum.

Wyjątkowość Tulum stanowi również mur wykonany z wapienia, o długości 784 metrów otaczający miasto z trzech stron. Mur miał szerokość siedmiu metrów i wysokość od trzech do pięciu metrów. Fortyfikacja miała za zadanie chronić port, miasto i 600 jego mieszkańców przed najeźdźcami.

Zdjęcia dzięki uprzejmości Kasi.