Sierpień 2024 rok
Kunya-Urgench, Stary Urgecz, Köneürgenç
Miasto w północnej części Turkmenistanu. Obecnie zaniedbane 30-tysięczne miasteczko, niegdyś leżało nad brzegiem rzeki Amu-daria i było jednym z największych miast na Jedwabnym Szlaku. Położenie na skrzyżowaniu handlowych cywilizacji wschodniej i zachodniej, północnej i południowej przyczyniło się w XIII wieku do rozkwitu, a samo miasto stało się ważnym ośrodkiem targowym. Zamożność mieszkańców ściągała do Kunya-Urgenchu słynnych naukowców i myślicieli przyczyniając się w znacznym stopniu do rozwoju nauki i kultury w Azji Środkowej.
Dwukrotne niszczycielskie najazdy na miasto: pierwszy Czyngis-chana w 1221 roku i sto pięćdziesiąt lat później, w 1388 roku Timura Tamerlana spowodowały, że miasto popadło w całkowitą ruinę. Te wypadki w połączeniu z nagłą zmianą biegu rzeki Amu-Daria, rozpoczęły upadek Kunya-Urgench i ostatecznie miasto opuszczono w XVI wieku. W tym czasie Chiwa rozwinęła się i została stolicą regionu.
Wszystkie atrakcje Kunya-Urgench położone są w obrębie Starego Miasta, a w 2005 roku wpisano je na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kiedyś przechodziły tędy karawany Wielkiego Jedwabnego Szlaku. Dziś w mieście zachowało się tylko kilka budynków z XI-XVI wieku.
Mauzoleum Turabek Khanum
Turabek Khanum była prawdziwą postacią historyczną żyjącą w XIV wieku, mongolską księżniczką i córką gubernatora Złotej Ordy. Legenda mówi, że Turabek Khanum obiecała przyjąć miłość mistrza budownictwa Gulgardana i poślubić go, jeżeli zbuduje dla niej najwspanialszą świątynię na Ziemi. Mistrz z miłości do księżniczki podjął to wyzwanie i ciężko pracował, aż zbudował najpiękniejsze mauzoleum pełne bogatych dekoracji wewnętrznych i wielobarwnych ornamentów. Dumna księżniczka odrzuciła jednak zaloty Gulgardana i wyszła za mąż za Kutluga Timura, gubernatora Chorezmu (krainy nad dolną Amu Darią) i Złotej Ordy. Trudno powiedzieć czy była to jej decyzja czy zobowiązania podjęte przez ojca księżniczki. Zakochany i załamany Gulgardana nie potrafił poradzić sobie z rozczarowaniem, wspiął się na sam szczyt budowli i rzucił w dół ponosząc śmierć na miejscu. Mimo wszystko Turabek Khanum nie była chyba szczęśliwa w związku małżeńskim i z czasem została patronką kobiet, a także kanonizowana i ogłoszona świętą. Współcześnie do krypty z grobowcem księżniczki, znajdującym się kilka stopni poniżej poziomu podłogi mauzoleum, pielgrzymują liczne kobiety prosić o rozwiązanie życiowych problemów i wsparcie w realizacji planów na przyszłość.
Mauzoleum Turabek Khanum w Kunya-Urgench rzeczywiście stało się jedną z najwspanialszych budowli w całym kraju. Zachwyca swoim pięknem i wdziękiem, jest świątynią o bogatym wykończeniu wewnętrznym i zewnętrznym. Jasna sześciokątna sala o powierzchni około stu metrów kwadratowych, ozdobiona jest granatową mozaiką.
Kopuła zwieńczająca pomieszczenie uważana jest za najdoskonalszą w całej Azji Środkowej. Wewnętrzna część kopuły pokryta jest panelem mozaikowym w skomplikowane wzory zdobnicze składające się z kwiatów i gwiazd, tworzące wizualną metaforę nieba. Panel jest arcydziełem sztuki orientalnej, które nie ma sobie równych w architekturze średniowiecznej.
Minaret Kutlug Timura
Z daleka widoczny i wyglądający trochę jak komin fabryczny minaret, należy do grupy około 60 minaretów w Azji Centralnej, które wybudowano między XI a XIII wiekiem. Minaret położony w Kunya-Urgench wybudowano w 1011 roku, o czym świadczy zastosowanie dekoracyjnej cegły, na której widoczne są inskrypcje kufickie (najstarsze formy kaligrafii arabskiej). Badania zastosowanego materiału budowlanego świadczą o tym, że wieża była remontowana i w dużym stopniu odbudowana w latach 1321-1336 za rządów chana Złotej Ordy – Kutluga Timura, od którego minaret wziął swoją obecną nazwę.
Średnica tej budowli wynosi u podstawy 12 metrów i łagodnie się zwęża, aby na szczycie mieć zaledwie 2 metry. Wysokość minaretu jak na tamte czasy była imponująca i wynosiła ponad 60 metrów. Na szczyt prowadzi 145 stopni ułożonych w spiralę. Wejście do minaretu znajdowało się wysoko nad poziomem gruntu, ponieważ wchodziło się do niego z dachu sąsiedniego meczetu piątkowego, którego już nie istnieje. Na szczycie minaretu pierwotnie znajdowała się drewniana latarnia, co sugeruje że wieża mogła służyć nie tylko jako wezwanie do modlitwy, ale także jako wieża strażnicza do obserwacji okolicy i światło przewodnie widoczne z dużej odległości. Nocą wyczerpani podróżnicy wraz ze swoimi karawanami widząc światło z daleka wiedzieli, że ich długa podróż dobiega końca. Wejście na wieżę jest nie dostępne, ze względu na to, że ostatnie 10 metrów ma odchylenie od pionu około 130 i jest niebezpieczne.
Mauzoleum sułtana Tekesha
Charakterystyczny niebieski stożek na mauzoleum widoczny jest z daleka, to jeden z niewielu zachowanych zabytków sprzed mongolskiego najazdu na Kunya-Urgench. Nazywane również przez miejscową ludność Gokgumbaz (niebieska kopuła). Sułtan Anushtigid Tekesh był władcą ogromnego terytorium, które udało mu się zjednoczyć i rozciągało się od Morza Aralskiego na północy do Zatoki Perskiej na południu i od Pamiru na wschodzie do płaskowyżu irańskiego na zachodzie.
Kompleks Mauzoleów
Mauzoleum Sułtana Alego, Mauzoleum Najm ad-Din Kubry Kubry oraz Mauzoleum Piryar Vali znajdują się blisko siebie i połączone są wspólnym dziedzińcem, tworząc jeden zespół. Miejsce to jest odwiedzane przez licznych pielgrzymów, którzy przybywają tu by modlić się przy grobach swoich przywódców duchowych. Wokół tych budynków przez ponad trzy stulecia rozrósł się ogromny muzułmański cmentarz. Współcześnie cmentarz został zaorany i grunt zniwelowany. Gdzie nie gdzie wystają z ziemi resztki nagrobków. Prawdopodobnie będzie coś w tym miejscu budowane.
Przy jednym z budynków ustawiony jest automat do rozmieniania pieniędzy, obok skrzynka na dobrowolne ofiary.
Mauzoleum sułtana Alego
Sułtan Ali był jednym z najbardziej wpływowych chanów turkmeńskich pod koniec XVI wieku i właścicielem Kunya-Urgench, kiedy zaczęło chylić się ku upadkowi. Zmiana biegu rzeki Amu-darii, spowodowała suszę na dużej przestrzeni i zniszczyła możliwości upraw rolnych. Z drugiej strony miasto było kilka krotnie niszczone przez różnych najeźdźców, a co za tym idzie ludność masowo opuszczała te tereny.
Mauzoleum Alego mające ponad pięć wieków, nigdy nie zostało ukończone. Stało się tak z powodu ciągłych wojen wewnętrznych prowadzonych przez chanów turkmeńskich. Budynek nie ma zdobień, ani bogatych wzorów stiukowych ze skomplikowanymi arabskimi inskrypcjami. Sześciokątne mauzoleum szczyci się wielką kopułą o imponującej średnicy 9,5 metra.
Mauzoleum Najm ad-Din Kubry
Najm ad-Din Kubra był jednym z bardziej wpływowych przedstawicieli sufizmu w XIII wieku, człowiekiem bardzo religijnym, filozofem, artystą, lekarzem, mistrzem szachowym, dowódcą i założycielem zakonu Kubraviya wywodzącego swoją drogę duchową od islamskiego proroka Mahometa. W 1221 roku na Kunya-Urgench nastąpiła brutalna inwazja wojsk mongolskich pod dowództwem Czyngis-chana. Kubra wraz z jego 360 uczniami walczyli ramię w ramię, stawiając opór najeźdźcy, aby bronić swoje miasto. Obrońcy ponieśli klęskę, bitwa była ostatnim bohaterskim czynem dla chwały Islamu. Mongołowie zdobyli Kunya-Urgench, zabili większość ludności, w tym szejka Najm ad-Din Kubrę.
Mauzoleum Najm ad-Din Kubry obejmuje 4 pomieszczenia: hol, dwie sale zgromadzeń i salę z centralnie usytuowanym nagrobkiem, stojący dokładnie w miejscu, w którym upadło ciało świętego człowieka. Obok nagrobka ustawiony jest wysoki obelisk oznaczający miejsce, w którym spadła głowa Najm ad-Din Kubry odcięta mongolskim mieczem. Kilkadziesiąt lat temu kopuła zawaliła się i poważnie uszkodziła nagrobek oraz obelisk. To, co możemy oglądać jest to zrekonstruowane mauzoleum z nową kopułą
Mauzoleum Piryar Vali
Mauzoleum z XVII wieku, które było w katastrofalnym stanie zostało współcześnie całkowicie zrekonstruowane zachowując wszystkie parametry i proporcji oryginału.
Budynek niski o wysokości nieco ponad pięć metrów i portalu zwróconym na wschód. Skromne pomieszczenie wewnętrzne, w którym ustawiono cztery nagrobki, pod którymi nie ma pochówków. Mimo, że ludzie łączą to mauzoleum z imieniem Piryar Vali, pisarza i filozofa nie pewności, że został pochowany w tym miejscu.
Wykopaliska archeologiczne w pobliżu mauzoleum ujawniły dużą kryptę z dwoma nagrobkami z wypalonej cegły oblicowanej glazurowanymi płytkami. Na jednym z nagrobków zachowało się kilka płytek w bardzo dobrym stanie z wizerunkiem gwiazdy z ośmioma promieniami, a w centrum umieszczony jest lecący ptak trzymający w dziobie okrągły przedmiot. Według lokalnych wierzeń jest to Simurg mityczny ptak występujący w mitologii irańskiej podnoszący duszę zmarłych do raju.
Dziękuję, że jesteś ze mną :).
Mam nadzieję, że zainteresował Cię mój wpis.
Czy chcesz zadać jakieś pytanie? Może napisać coś miłego? A może masz jakieś uwagi do tekstu ?
Śmiało, poniżej możesz to zrobić!
Jeśli podobał Ci się ten wpis, możesz udostępnić go znajomym.
Dziękuję
Ola
Zapraszam do polubienia mojej strony na Facebooku, dzięki której możesz być na bieżąco z moimi wpisami z kolejnych podróży.