WIELKA BRYTANIA Glasgow miasto nad rzeką Clyde

Glasgow – największe miasto Szkocji, uznawane za jej komercyjną stolicę. Położone nad rzeką Clyde, miasto stanowi samodzielną jednostkę administracyjną. Między Glasgow, a Edynburgiem jest odległość około 60 kilometrów, ale różnice między tymi miastami są tak duże, że stanowią jakby dwa światy z dwóch różnych epok.

sierpień 2023 r.

Katedra pod wezwaniem Świętego Mungo (Świętego Kentigerna)

Pierwsze informacje o wybudowaniu w tym miejscu, które związane było z działalnością misyjną Świętym Mungo, niewielkiego, kamiennego kościoła katolickiego pochodzą z XII wieku. Na skutek całkowitej przebudowy w XIII wieku katedra uzyskała formę okazałej trójnawowej budowli o długości 90 metrów i wysokości 30 metrów. Katedra jest jedyną w całości zachowaną średniowieczną budowlą sakralną na terenie Szkocji i jest klasycznym przykładem architektury gotyckiej. Jej okazała skala oraz kunszt detali architektonicznych do dziś świadczą o sile i bogactwie miejscowego biskupstwa oraz znaczenie ruchu pielgrzymkowego w okresie średniowiecza, które dzięki ofiarom pątników współfinansowało przedsięwzięcie budowlane. Katedra w Glasgow pierwotnie była kościołem katolickim, a obecnie zarządzana jest przez Kościół Szkocji.

Pod prezbiterium usytuowany został tak zwany dolny kościół, czyli krypta mieszcząca grobowiec Świętego Mungo.

Nekropolia Glasgow

Wielowyznaniowy cmentarz znajdujący się na wzgórzu w bezpośrednim sąsiedztwie katedry Świętnego Mungo. Pochowanych jest w tym miejscu ponad pięćdziesiąt tysięcy osób, z czego na dzień dzisiejszy można zobaczyć 3500 historycznych pomników w dużej mierze znamienitych mieszkańców Glasgow.

Cmentarz rozpoczął swoją działalność w 1832 roku od najniższej części i dotyczył wyłącznie pochówków żydowskich. Nekropolia ma formę parku pozbawionego geometrycznego układu charakterystycznego dla późniejszych cmentarzy. Ścieżki cmentarza wiją się w kierunku szczytu, na którym znajduje kolumna Johna Knoxa (szkocki pastor, teolog i pisarz). Na szczycie znajduje się większość grobowców i małych mauzoleów.

Glasgow City Chambers

Gmach Rady Miejskiej Glasgow, znajdujący się w centrum miasta, został zainaugurowany przez królową Wiktorię w 1888 roku. Budynek szary, monumentalny i dostojny od zewnątrz nie sprawia specjalnego wrażenia. Bez problemu można wejść do wewnątrz i zobaczyć hall główny reprezentujący styl wiktoriański. Bardzo ciekawych kilka pomieszczeń i dwie klatki schodowe charakteryzujące się przepychem i dbałością o szczegóły. Marmury (podobno jest tu ich więcej niż w Watykanie), nasycenie kolorów, posągi, balustrady, kolumny, łuki, polichromie miały wyrażać bogactwo i dobrobyt gospodarczy Glasgow.

Budynek British Linen Company Bank

Bardzo ciekawy budynek z czerwonego piaskowca zwieńczony drewnianą wieżyczką i posągiem nad frontową fasadą. Jest to wyjątkowo uroczy i dekoracyjny niewielki, dwukondygnacyjny budynek stojący w odosobnieniu i niestety obecnie bardzo zaniedbany i opuszczony. Budynek pochodzi z 1895 roku i początkowo mieścił się w nim bank. To co mnie zainteresowało to znajdująca się na jednej ze ścian tablica informująca, że właśnie w tym miejscu znajdował się wcześniej dom, w którym mieszkał Thomas Campbell (1777-1844), szkocki poeta i rektor Uniwersytetu w Glasgow. Dla nas Polaków ciekawostką jest, że Thomas Campbell był wielkim sympatykiem naszego kraju. Bronił i pisał o sprawie Polski w poemacie Rozkosze nadziei (Pleasures of Hope), a wieść o zdobyciu Warszawy przez Rosjan w 1831 w trakcie powstania listopadowego dotknęła go tak jakby było to najgłębsze z jego osobistych nieszczęść. „Polska dzień i noc leży na moim sercu” – napisał w jednym ze swoich listów, a jego współczucie znalazło odzwierciedlenie przez zaangażowanie się przy współtworzeniu Literackiego Towarzystwa Przyjaciół Polski w Londynie.

Galeria i Muzeum Sztuki Kelvingrove (Kelvingrove Art Gallery and Museum)

Budynek muzeum, oddany do użytku w 1901 roku, utrzymany w stylu hiszpańskiego baroku i wykonany z czerwonego piaskowca charakterystycznego dla tej części Szkocji. Kelvingrove jest pierwszym muzeum założonym w Glasgow oraz Szkocji i jest jednym z najbardziej popularnych w Wielkiej Brytanii.

Kelvingrove posiada jedną z najciekawszych kolekcji broni i zbroi na świecie oraz ogromną kolekcję historii naturalnej, starożytnego Egiptu, wzornictw i architektury. Kolekcja sztuki obejmuje wiele wybitnych dzieł europejskich mistrzów w tym między innymi Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Vincent van Gogh oraz mistrzów renesansu holenderskiego i przedstawicieli szkoły Glasgow. Duże i bardzo ciekawe muzeum, w którym można spędzić cały dzień i wyjść z niedosytem obcowania ze sztuką przez duże S.

Muzeum Sztuki Współczesnej (Gallery of Modern Art – GoMA)

Muzeum otwarte w 1996 roku, mieści się w neoklasycystycznym budynku w samym centrum miasta. Siedziba galerii sztuki nowoczesnej została usytuowana w budynku, który został wybudowany w 1778 roku jako prywatna rezydencja bogatego „lorda tytoniowego”, który dorobił się fortuny na trójstronnym handlu niewolnikami. Następnie w budynku znalazły swoją siedzibę kolejno: Royal Bank of Scotland, Giełda Królewska, Biblioteka Okręgowa Glasgow, Biblioteka Patentowa i Handlowa, aż w końcu został przeznaczony na galerię sztuki nowoczesnej.

Na chodniku przed galerią stoi pomnik autorstwa Carlo Marochettiego przedstawiający księcia Wellingtona na koniu. Pomnik ma na głowie stożek drogowy, który zwykle umieszczany był przez mieszkańców pod osłoną nocy przez prawie 30 lat. Przez wiele lat służby porządkowe usuwały tą samowolę, aż w końcu władze miasta poddały się i jedynie odświeżają lub wymieniają na nowy. Zawadiacko umieszczony stożek zaczął z czasem symbolizować beztroskie podejście miasta do władzy. Kilkakrotnie z okazji różnych ważnych szkockich wydarzeń stożek zmieniano na inne okazjonalne nakrycie głowy Wellingtona.

GoMA oferuje program wystaw czasowych i warsztatów. Galeria prezentuje prace lokalnych i międzynarodowych artystów, a także porusza współczesne aspekty społeczne w ramach swoich głównych projektów odbywających się dwa razy w roku.

Muzeum Szkockich Dud

Narodowym instrumentem muzycznym są dudy, tak więc trudno się dziwić, że właśnie w Glasgow znajduje się Narodowe Centrum Dud (National Piping Center) oraz Muzeum Dud – podobno jedyne na świecie. W niewielkim muzeum, składającym się z dwóch pomieszczeń prezentowana jest trzystuletnia historia tego instrumentu. Wśród eksponatów znajduje się kawałek najstarszej dudy na świecie, duda Roberta Burnsa (poeta, prekursor szkockiego romantyzmu) oraz stare notacje muzyczne utworów ludowych.

Narodowe Centrum Dud prowadzi zajęcia w zakresie nauki i doskonalenia gry na dudach. Prowadzi również badania, kursy i sesje z zakresu historii muzyki folkowej wywodzącej się z narodów celtyckich.

Pollok Country Park

Na południe od centrum Glasgow powstał na powierzchni 146 hektarów wiejski park Pollok, który w 2007/08 został uznany najlepszym parkiem w Wielkiej Brytanii, a następnie najlepszy park w Europie. W parku znajduje się Kolekcja Burrell, zagroda bydła Highland, dom Pollok oraz klub golfowy i stajnie oddziałów policji konnej.

Kolekcja Burrell (The Burrell collection)

Specjalnie wybudowany nowoczesny budynek przeznaczony do prezentowania dużej, eklektycznej kolekcji antyków i dzieł sztuki magnata żeglugowego Williama Burrella, który w wieku dwudziestu lat stworzył wiodącą firmę zajmującą się transportem towarów drogą wodną. Burrell wraz z żoną Constance kolekcjonowali dzieła sztuki z całego świata. W 1944 roku przekazał całą swoją kolekcję liczącą wówczas 6000 eksponatów, miastu Glasgow. W muzeum koło większości stanowisk znajdują się punkty informacyjne, również w języku polskim.

Park Bydła Highland (Highland Cattle Park)

Duża zagroda w której przebywa spore stado bydła Highland. Stara szkocka rasa bydła charakteryzująca się długimi rogami i kudłatą, rudą sierścią. Rasa znana jest z dużej wytrzymałości na surowe warunki klimatyczne, a także małą wybrednością paszową. Highlandy są charakterystyczne dla górzystego krajobrazu Szkocji, a zarazem ulubieńcami mieszkańców tej części Wielkiej Brytanii.

Dom Pollok (Pollok House)

Wybudowany w 1752 roku, był siedzibą rodziny Stirling-Maxwellów. Na piętrze znajdują się luksusowe pokoje rodzinne wypełnione meblami, dywanami, gobelinami i wyposażeniem z epoki, a także najlepszą w Wielkiej Brytanii kolekcją sztuki hiszpańskiej, w tym obrazów El Greco, Goyi i Murilla. Schodząc do piwnicy można zobaczyć rozległe pomieszczenia gospodarcze, kuchnię, kredens, spiżarnię oraz pokoje dla służby. Wszystko to ukazuje realia prowadzenia wiejskiego domu.

Wokół domu ogród, w którym znajduje się 1000 odmian rododendronów.

Mackintosh at the Willow

Charles Rennie Mackintosh (1868-1928) – szkocki projektant, architekt i malarz, tworzący w stylu secesji.

Mackintosh był twórcą stylu secesji. Wystawienie jego projektów i rysunków w Wiedniu w 1900 roku wywarło znaczący wpływ na przedstawicieli szkoły wiedeńskiej, którzy zaczęli się na nim wzorować. Oprócz budynków Mackinthosh projektował meble i wnętrza. Za życia nie został doceniony i zmarł w biedzie. Obecnie uważany za jednego z najbardziej znaczących projektantów secesyjnych. Swoją sławę zawdzięcza przede wszystkim nowatorskim projektom mebli i wnętrz. Meble Mackintosha charakteryzują się surowością, geometrycznymi kształtami, smukłymi proporcjami i małą liczbą ozdób. Stworzył wiele krzeseł o bardzo wysokich oparciach.

W centrum miasta znajduje się otwarta w 1903 roku herbaciarnia Mackintosh at the Willow. Bardzo szybko zyskała wielką popularność i stała się najsłynniejszą herbaciarnią w Glasgow.

Muzeum Życia i Sztuki Religijnej (Museum of Religious Life and Art)

Muzeum poświęcone jest znaczeniu religii w życiu człowieka w różnych kulturach na całym świecie. Współcześnie społeczeństwo staje się coraz bardziej wielokulturowe reprezentując rożne religie i różne spojrzenie na tradycje związane z wyznawaną wiarą. Celem muzeum jest propagowanie wzajemnego zrozumienia i szacunku wśród wyznawców różnych religii oraz osób niewierzących. Galeria pokazuje w jaki sposób religia jest wpleciona w codzienne życie człowieka. Ekspozycja zawiera przedmioty związane z narodzinami, dzieciństwem, dojrzewaniem, ślubem, śmiercią oraz życiem po śmierci w sześciu dominujących religiach: buddyzmie, chrześcijaństwie, hinduizmie, islamie, judaizmie oraz sikhizmie. Na mnie duże wrażenie zrobił obraz przypominający o niedawnej wojnie w byłej Jugosławii, gdzie na tle religijnym zostało zamordowanych 8000 mężczyzn i chłopców bośniackich muzułmanów. Było to w Srebrenicy w 1995 roku.

Budynek muzeum został wzniesiony na miejscu średniowiecznego zamku stanowiącego rezydencję biskupów.

Teatr Królewski (Royal Theatre)

Teatr Królewski jest najstarszym teatrem w Glasgow i najdłużej działającym w Szkocji. Jego otwarcie nastąpiło w 1867 roku jako Królewskie Koloseum i Opera. Obecnie może pomieścić 1541 widzów i jest siedzibą Opery Szkockiej.

Centrum Nauki Glasgow (Glasgow Science Centre)

Zachęcona bardzo dobrą reklamą opisującą Centrum Nauki Glasgow jako super nowoczesne i ogólnie naj, naj we wszystkich dziedzinach bardzo się zawiodłam. Ekspozycja naukowa z Glasgow stanowi ledwie 1/3 naszego warszawskiego Kopernika. Kilkanaście stanowisk do samodzielnego doświadczania przez odwiedzających. W mojej ocenie szkoda pieniędzy.

Ciekawa jest wieża (Glasgow Tower) znajdująca się przy Centrum, przede wszystkim dlatego, że napędzana przez cztery silniki o mocy 6 kW, cała konstrukcja obraca się wokół swojej osi. Wieża jest wpisana do Guinnessa jako najwyższa w pełni obracająca się wolno stojąca konstrukcja na świecie. Zewnętrzną windą wjeżdża się na niewielki taras widokowy, z którego rozciąga się widok na rzekę Clyde oraz prawie całe Glasgow. Przy trochę większym wietrze wjazd na wieżę jest nieczynny.

Nabrzeże Rzeki Clyde

Przez Glasgow przepływa rzeka Clyde, której całkowita długość wynosi 170 km. Jeszcze nie tak dawno Glasgow za pośrednictwem rzeki było dużym miastem portowym. Prawie całe nabrzeże było zabudowane przez porty przeładunkowe, magazyny lub stocznie, czego pojedyncze ślady w postaci suwnic czy dźwigów portowych możemy zobaczyć podczas spaceru. Spacer wzdłuż rzeki daje możliwość spojrzenie na uregulowaną rzekę i wznoszące się wzdłuż niej nowoczesne budynki wystawiennicze, kongresowe, hotele i mieszkaniówka. Ciekawa jest architektura kładek pieszych i mostów spinających oba brzegi rzeki. Na nabrzeżu znajdują się między innymi budynek BBC Scotland oraz Centrum Nauki Glasgow.

Dworzec Główny Glasgow (Glasgow Central Station)

W centrum miasta znajduje się Dworzec Główny, którego otwarcie nastąpiło w 1979 roku i do dzisiaj jest największym dworcem kolejowym w mieście. według statystyk rocznie z dworca korzysta 38 milionów pasażerów. Dworzec posiada przestronną halę główną, a w niej sklepy, punkt informacji turystycznej, kasy biletowe oraz punkty gastronomiczne. Sławny jest duży przeszklony wiadukt kolejowy zwany Parasolką Highlandera. Dworzec posiada największy na świecie szklany dach składający się z 30 tysięcy szybek

Architektura Glasgow

Fundamenty pod Glasgow położyli chrześcijańscy misjonarze, następnie rozbudowali bogaci kupcy, a artyści i mecenasi uczynili kwitnącym ośrodkiem kultury. W Glasgow możemy oglądać budowle reprezentatywne niemal dla wszystkich epok w historii architektury, od średniowiecznej katedry do nowoczesnych przestrzeni ze szkła mieszczących Kolekcję Burrell. Najpełniej reprezentowany jest styl epoki wiktoriańskiej, czasów kiedy bogaci kupcy i przemysłowcy, dumni ze swoich sukcesów, nie szczędzili funduszy na budowę okazałych kamienic. Takie jest Glasgow.

Murale Glasgow

W wielu miastach uprawiana jest turystyka muralowa. W Glasgow znajduje się sporo ciekawych murali szczególnie autorstwa australijskiego artysty Sama Batesa zwanego również Smugiem, mieszkającego obecnie w Glasgow. Na High Street znajduje się jedno z ostatnich jego dzieł przedstawiający współczesnego Świętego Mungo z rudzikiem. Legenda głosi, że Mungo patron Glasgow, urodzony w VI wieku ożywił rudzika, w którego inne dzieci rzucały kamieniami. Zdarzenie to uznano za cud. Inny mural Smuga, który jest największą ekspozycją sztuki ulicznej w Glasgow przedstawia różnorodną przyrodą Szkocji. Dużo murali znajduje się na budynku Uniwersytetu.