RUMUNIA Bukareszt – miejsca kultu religijnego

marzec 2023 r.

Rumunia, zgodnie z Konstytucją jest państwem świeckim i nie ma ustanowionej religii państwowej. Zdecydowana większość mieszkańców tego kraju to chrześcijanie wyznający prawosławie. Według danych statystycznych ponad 85% społeczeństwa przynależy do Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego. Działają również inne wspólnoty prawosławne, takie jak Ukraiński, Armeński czy Rosyjski Kościół Prawosławny.

Największe z mniejszości religijnych zrzeszające około 5% wiernych stanowią protestanci i katolicy.

CERKWIE

Trudno jest mi powiedzieć ile cerkwi Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego znajduje się w Bukareszcie. W zasadzie gdzie nie staniemy i nie spojrzymy, na pewno nasz wzrok trafi na jakąś większą, mniejszą lub malutką świątynię. Niektóre cerkwie znajdują się przy ulicy, ale wiele możemy odkryć na wewnętrznych placykach między budynkami. Nie byłam wstanie zobaczyć wszystkich, ale kilka najważniejszych, które warto zobaczyć pozwoliłam sobie opisać.

W rumuńskich cerkwiach pierwszy raz spotkałam się z tym, że świeczki, które są w różnych intencjach, zapalane są na zewnątrz cerkwi w specjalnych pawilonach lub metalowych jakby szafach. Do tej pory w innych krajach, w których byłam (Armenia, Bułgaria, Gruzja, Ukraina itp.) świeczki takie zapalane były wewnątrz cerkwi.

Cerkiew Trzech Świętych Hierarchów

Usytułowana w pobliżu placu Uniwersyteckiego. Wybudowana w miejscu drewnianej cerkwi i konsekrowana w 1702 roku. Świątynia ma zachowaną pełną harmonię proporcji i technik. Dekoracje łączą lokalne motywy ludowe z wpływami orientalnymi, barokowymi i renesansowymi. Cerkiew jest klasycznym przykładem renesansu rumuńskiego (styl brynkowiański). Bardzo dobrze zachowane oryginalne freski w przedsionku.

Katedra Zbawienia Narodu

Pierwsza myśl budowy Katedry powstała w XIX wieku, jako świątynia dziękczynna po zwycięstwie wojsk rosyjskich i rumuńskich nad Imperium Osmańskim. Pomysł ponownie powrócił w okresie międzywojennym, ale realizacja ruszyła dopiero 2010 roku. Koszt budowy wyniesie kilkaset milionów euro, a zakończenie inwestycji planowane jest na 2025 rok. Świątynia ma stać się główną cerkwią Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego. Niewątpliwie będzie to najwspanialsza świątynia w Rumunii i nie tylko. Zaprojektowana jest tak, że ma przetrwać co najmniej 500 lat i wytrzymać trzęsienia ziemi o sile co najmniej 8,5 stopni w skali Richtera. Katedra w najwyższym miejscu ma wynosić 127 metrów. W najwyższej wieży ma być 25-cio tonowy dzwon, który będzie największym ruchomym dzwonem kościelnym na świecie. Sklepienie wewnątrz ma być wyłożone mozaikami zamówionymi w Wenecji. Ikonostas o wymiarach 23 na 17 metrów będzie największy na świecie.

Obok katedry budowane są podziemne parkingi, hotele, dom patriarchy, lądowisko dla helikopterów oraz schron przeciwatomowy.

Katedra Patriarchalna

Główna świątynia Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego, w której znajdują się relikwie patrona Bukaresztu Świętego Demetriusza Nowego. Patronami katedry są cesarz Konstantyn i jego matka Święta Helena.

Katedra wraz z kompleksem budynków towarzyszących znajduje się na Wzgórzu Metropolitalnym i jest bardzo ważnym punktem historycznym, architektonicznym, wyznaniowym i turystycznym na mapie stolicy Rumunii.

Cerkiew Najświętszej Marii Panny (Kretzulescu)

Zwana również Kretzulescu od nazwiska fundatora zamożnego bojara Cretzulescu i jego żony Safty. Cerkiew w stylu renesansu rumuńskiego z XVIII wieku można zobaczyć w pobliżu Galerii Narodowej. Cerkiew w pierwotnie była bogato zdobiona malowidłami na ścianach zewnętrznych, czego ślady można jeszcze zobaczyć przy poddaszu czy oknach. Podczas remontu w latach 30-tych ubiegłego wieku zdecydowano żeby zewnętrzna elewacja była z czerwonej cegły. Warto zwrócić uwagę na piękne, oryginalne freski w przedsionku (narteks) cerkwi.

Cerkiew Zlarari

Niewielka rumuńska cerkiew prawosławna, położona przy Calea Victoriei, jednej z głównych ulic Bukaresztu. Poświęcona jest Narodzeniu Maryi Panny. Znana jest również pod wezwaniem Świętych Męczenników Cypriana i Justyny. Przed ołtarzem po prawej stronie wystawione jest relikwiarz z relikwiami prawej ręki Świętego Cypriana, uznawanego przez prawosławnych za cudotwórcę. Pierwszy kościół drewniany powstał w tym miejscu w połowie XVII wieku. Wokół kościoła znajdował się zajazd i karczma Zlatari, stąd zwyczajowa nazwa cerkwi. Po zniszczeniach spowodowanych trzęsieniami ziemi kilkakrotnie odbudowywano kościół i jego otoczenie. Zajazd i karczmę ostatecznie wyburzono w 1903 roku aby poszerzyć Calea Victoriei.

Monaster Antyma (Klasztor Antyma)

Prawosławny męski klasztor położony w pobliżu placu Konstytucji. Pomysłodawcą i fundatorem budowy był metropolita Wołoszczyzny Antym. Budowę rozpoczęto w 1715 roku. Obiekt sakralny został wzniesiony w stylu renesansu rumuńskiego (styl brynkowiański). Na terenie klasztoru znajduje się biblioteka patriarchalna, która w związku z budową osiedla mieszkaniowego została przesunięta o czternaście metrów, kaplica z pięknymi freskami, pomieszczenia dla obecnie kilku mnichów oraz muzeum sztuki sakralnej i wystawa poświęcona twórcy klasztoru. Podczas zwiedzania tego niewielkiego muzeum, przez nieuwagę pracownika, zostałam zamknięta i wygaszono światła. Zainteresowanie muzeum jest tak małe, że mnich sprawujący pieczę nie spodziewał się, że znalazł się ktoś zainteresowany wejściem do środka. Godziny pracy się skończyły, zamknął drzwi na klucz, zgasił światło i poszedł. Intensywne walenie w drzwi przyniosło oczekiwany efekt. Mnich otworzył drzwi i był tak przerażony jakby zobaczył ducha fundatora klasztoru.

Kaplica,

w której trwały prace renowacyjne, ale dzięki uprzejmości pracujących tam konserwatorów mogłam wejść i zrobić zdjęcia.

Muzeum

to właśnie w tych pomieszczeniach bałam się, że przyjdzie mi spędzić noc w muzeum.

Cerkiew Świętego Mikołaja (Cerkiew Rosyjska)

Zbudowana w pobliżu placu Uniwersyteckiego na początku XX wieku z inicjatywy rosyjskiego ambasadora. Miała służyć pracownikom pobliskiej ambasady oraz członkom społeczności rosyjskiej przebywającej w Bukareszcie. Patronem świątyni został Święty Mikołaj Cudotwórca. Car Rosji dołożył spore fundusze na budowę, zobowiązując, by podczas budowy nie robiono żadnych oszczędności. Po rewolucji październikowej w 1917 roku nadzór nad cerkwią przejął Rumuński Kościół Prawosławny, ale do dzisiaj popularnie określana jest jako Cerkiew Rosyjska

Cerkiew reprezentuje styl bizantyjsko-rosyjski z centralnie położoną złotą cebulastą kopułą, otoczoną czterema mniejszymi kopułami oraz dwiema dodatkowymi nad dzwonnicą i pomieszczeniem ołtarzowym. Złociste, błyszczące w słońcu, charakterystyczne dla cerkwi rosyjskich przyciągają wzrok i są widoczne z daleka. Ściany wewnątrz cerkwi pokryte są 1500 m² fresków o tematyce religijnej.

Monaster Stavropoleos (Klasztor Stavropoleos)

Dawno temu w tym miejscu znajdowały się zajazd, karczma i sklepy, których właścicielem był Ioannikios Stratonikeas, mnich greckiego pochodzenia. W 1724 roku zlecił on, wybudowanie niewielkiej cerkwi i klasztoru dla mniszek. Całość utrzymywana była z dochodów osiąganych w karczmie i zajeździe. Z pierwotnych zabudowań do dzisiaj pozostał tylko kościół oraz budynki, w których mieści się biblioteka, sala konferencyjna oraz kolekcja ikon i przedmiotów sakralnych. Biblioteka posiada w swoich zbiorach największą w Rumunii kolekcję bizantyjskich ksiąg muzycznych. Oprócz tego posiada ponad 8000 zabytkowych ksiąg z zakresu teologii, historii i sztuki. Przy klasztorze działa Bizantyjski Chór Stavropoleos śpiewający muzykę bizantyjską. Grupa koncertowała w wielu krajach i nagrywa płyty.

Nowy kościół Świętego Jerzego

Pierwszy kościół był wybudowany w tym miejscu w XV wieku, o czym świadczą fundamenty z głazów rzecznych znajdujące się pod obecną świątynią. W tamtym czasie kościół znajdował się na środku niedużego rynku otoczonego przez sklepy, magazyny, komórki, zajad, karczmę i budynki, których łączna ilość pokoi nie mogła przekroczyć szesnastu.

Inicjatorem budowy w XVIII wieku, nowego obecnie największego kościoła oraz całego kompleksu klasztornego w stylu rumuńskiego renesansu (styl brynkowiański) był książę Wołoszczyzny Constantin Brancoveanu. Wokół kościoła powstały budynki tworzące kompleks klasztorny, takie jak: dzwonnica, domy patriarchalne oraz pomieszczenia dla opata, kuchnia, refektarz i drukarnia. Klasztor musiał się z czegoś utrzymywać, tak więc w skład kompleksu wchodził Zajazd Hurtowy ze swoją karczmą, około dwustoma pokojami noclegowymi oraz magazynami, piwnicami, pomieszczeniami biurowymi i kaplicą. Całość świetnie funkcjonowała zaledwie kilkadziesiąt lat, do czasu aż pożar Bukaresztu dokonał wielkich zniszczeń, a trzęsienie ziemi dokończyło dzieła. Współcześnie odbudowana cerkiew, pokryta współczesnymi freskami na ścianach może nam dawać tylko wyobrażenie o dawnej świątyni.

SYNAGOGA

Synagoga Chóralna

Żeby wejść na teren synagogi należy przejść przez furtkę, wylegitymować się oraz przejść przez kontrolę rzeczy podręcznych.

Obecnie jest to główna synagoga bukaresztańskiej gminy żydowskiej. Wybudowana w 1866 roku jest prawie idealną repliką wiedeńskiej synagogi Tempelgasse. Podczas II wojny światowej została zdewastowana przez ekstremistyczne prawicowe bojówki. Po zakończeniu wojny przeszła gruntowny remont i została przywrócona do pełnienia funkcji religijnych. W głównej Sali synagogi odbywają się nabożeństwa tylko z okazji najważniejszych świąt żydowskich. Do nabożeństw codziennych i szabatów służy mała bożnica znajdująca się w jednym z mniejszych pomieszczeń na tyłach synagogi.

Przed synagogą znajduje się pomnik w formie menory upamiętniający ofiary Holokaustu.

Synagoga Świętej Unii

Synagoga pochodząca z pierwszej połowy XIX wieku jako miejsce kultu miejscowego związku rzemieślniczego krawców, została zamknięta w 1966 roku z powodu braku wiernych. W kilka lat później z inicjatywy naczelnego rabina gminy żydowskiej Rumunii Mosesa Rosena w synagodze zostało utworzone Muzeum Historii Żydów Rumuńskich. Muzeum posiada bogatą kolekcję dokumentów, fotografii, dzieł sztuki oraz przedmiotów ceremonialnych związanych z obrzędami żydowskimi.